Klimat, walka z dyskryminacją i transport: na to Norwegia chce wydać pieniądze w 2021 roku

Chociaż zgodnie z zapowiedziami polityków przedstawiono wiele planów inwestycji w zakresie chociażby opieki nad najmłodszymi mieszkańcami kraju fiordów, ochrony środowiska, walki z dyskryminacją czy też zapobieganiu samobójstwom, ustalanie działań i  budżetu na przyszły rok w sporym stopniu było dyktowane myślą o kryzysie wywołanym przez epidemię koronawirusa.

Jako przykład założenia, którego realizacja wydaje się niepewna z powodu pandemii, sami przedstawiciele rządu wymienili zwiększenie przyrostu wolnych dochodów gmin i okręgów o dwa miliardy w 2021 roku. Do gmin miałoby z nich trafić 1,6 miliarda, a do okręgów – 400 milionów.

Rząd proponuje natomiast przeznaczyć 650 mln NOK na utworzenie na przejściach granicznych centrów testowych. Oprócz tego 46 mln NOK zasili rozbudowę krajowego zespołu ds. wykrywania infekcji, który będzie pomagał gminom w radzeniu sobie z lokalnymi ogniskami COVID-19. Krajowy zespół będzie również pomagał w koordynowaniu ognisk obejmujących kilka gmin oraz w wykrywaniu zakażeń związanych z transportem publicznym, który nie jest powiązany z poszczególnymi gminami.

Jeśli chodzi o postanowienia bliskie mieszkańcom Norwegii, rząd proponuje, aby wprowadzić podatek od ubezpieczeń komunikacyjnych (podatek roczny) od samochodów elektrycznych. Do tej pory elbile były zwolnione, w przyszłym roku natomiast trzeba by było za nie płacić tyle, co za motocykle. W 2020 r. opłata za ubezpieczenie komunikacyjne motocykla wynosi 2062 koron, a będzie 2135 koron rocznie.

Ponadto droższe mogą się okazać loty: w planie uwzględniono podwyższenie podatku pasażerskiego o 3,3 proc. w przypadku kursów po Europie. Oznacza to, że za każdego pasażera linie lotnicze muszą uiścić opłatę w wysokości 79 koron. W przypadku wyjazdów poza Europę wzrost jest większy – 3,4 proc., czyli do 211 koron na pasażera.

Zła wiadomość dla amatorów używek: podatki od alkoholu wzrosną, a co za tym  idzie, droższe będą również napoje wyskokowe i wino. Szacuje się, że o ok. 3,4 proc. Podobnie więcej będzie trzeba wydać na wyroby tytoniowe. Podczas gdy papierosy podrożeją o ok. 3,4 proc., snus będzie droższy nawet o 3,7 proc.

Oprócz tego ogólna stawka podatku na energię elektryczną wzrośnie o 3,5 proc. do 16,69 øre za kilowatogodzinę, a aby móc korzystać ze świadczeń zdrowotnych, trzeba będzie zapłacić 3183 koron zamiast 2460 w ciągu 2021.

Co części uczestników konferencji budżetowej wydało się kontrowersyjne, to fakt, że najbogatsi Norwegowie otrzymają najwięcej ulg podatkowych. Według obliczeń rządu osoby z dochodem około 500 tys. koron otrzymają w przyszłym roku średnio 500 koron rocznie ulgi podatkowej, podczas gdy dla zarabiających średnio ponad milion koron ulga ta wyniesie 3 400 koron. Lider Partii Pracy Jonas Gahr Støre fakt, że władze wyżej niż próby aktywizacji młodych ludzi na rynku pracy stawiają właśnie ulgi podatkowe dla najzamożniejszych, nazwał skandalem.

Inna tendencja będzie za to widoczna w przypadku drogich mieszkań i domów. Zniżka przy wycenie zamieszkiwanej nieruchomości zmieni się bowiem z 75 na 50 proc. Podstawa podatku majątkowego w przypadku drogich mieszkań zostanie podwojona dla części wartości, która przekracza 15 milionów koron. Przykładowo zatem w przypadku domu o wartości 30 mln koron roczny wzrost podatku wyniesie wysokości 31 875 NOK. W przypadku domów o wartości rynkowej poniżej 15 mln koron metoda wyceny pozostanie niezmieniona i ulga wyniesie 75 proc., jak obecnie.

Kraj fiordów zainwestuje natomiast więcej w usługi medyczne dla dzieci – w przyszłorocznym budżecie państwa zaproponowano zwiększenie o 54 mln koron puli pieniędzy na opiekę medyczną dla dzieci, w tym 30 mln dla tych objętych opieką społeczną.

Ponadto władze chcą zwiększyć zasiłek na dzieci o 300 koron miesięcznie, co odpowiada 3600 koron rocznie. Zmiana wejdzie w życie 1 września 2021 r. i będzie dotyczyła osób do 6. roku życia.

Rząd proponuje przeznaczyć 20 mln koron na środki w ramach nowego planu działań na rzecz zapobiegania samobójstwom w latach 2020-2025. 10 mln trafi na wsparcie działania infolinii pomocowych. Ponadto władze przeznaczą 10 mln koron na pakiet edukacyjno-szkoleniowy, by dokonać reorganizacji lokalnych systemów opieki psychiatrycznej, która zapewni potrzebującym szybki dostęp do fachowej pomocy.

Norweski budżet na kulturę będzie w przyszłym roku o prawie 20 proc. większy. Dodatkowe środki zostaną przeznaczone przede wszystkim na ożywienie życia kulturalnego dotkniętego kryzysem przez pandemię. Na stymulowanie działalności kulturalnej i sportowej w społeczeństwie dotkniętym przez koronawirusa pójdą 2 miliardy koron.

Rząd proponuje łącznie nieco ponad 1,2 miliarda koron na rzecz Samów w 2021. To łączne przydziały z dziesięciu różnych ministerstw, w większości z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i Modernizacji.

Na renowację i zabezpieczenie kościołów o dużej wartości kulturowej i historycznej w 2021 roku państwo przeznaczy z budżetu dotacje w wysokości około 70 mln koron. Wiele ważnych dla Norwegii obiektów sakralnych jest w złym stanie i ma znaczne zaległości konserwacyjne. W budynkach sprzed 1850 roku mają zostać m.in. wymienione instalacje elektryczne i stare piece.

Norwegia chce przeznaczyć w 2021 8 mln koron  na walkę z rasizmem, dyskryminacją i mową nienawiści. Pieniądze mają wzmocnić organizacje, gminy i inne podmioty działające przeciwko rasizmowi i dyskryminacji. Dotacje przyczynią też się do realizacji celów zawartych w rządowym planie działania przeciwko rasizmowi i dyskryminacji z powodów etnicznych i religijnych oraz planu działania przeciwko dyskryminacji i nienawiści wobec muzułmanów.

2 miliony koron rząd przeznaczy natomiast na wzmocnienie programu dotacji dla organizacji LGBTQ, ponieważ, jak informuje rząd w komunikacie, organizacje te odgrywają ważną rolę w pracy nad zmianą postaw, tworzeniem większej otwartości i zwiększeniem bezpieczeństwa na różnych płaszczyznach społecznych. Przyczyniają się również do uczestnictwa i wzmacniania tożsamości osób LGBT.

Władzom zależy, aby Norwegia uczestniczyła w wieloletnim programie współpracy UE na rzecz obywatelstwa, równości płci, praw i wartości na lata 2021-2027. Celem programu jest ochrona i promowanie równych szans i podstawowych praw poszczególnych obywateli bez względu na płeć, pochodzenie etniczne, religię lub przekonania, wiek i orientację seksualną.

Rząd proponuje przeznaczenie 5 mln NOK na wzmocnienie TryggEst. To projekt i model zwiększania kompetencji gmin w zakresie ochrony wrażliwych osób dorosłych, które w niewielkim stopniu lub w ogóle nie są w stanie się chronić. TryggEst zapewni między innymi, że sprawy są odkrywane, że sprawy nie są przeoczone lub zapomniane, a ofiara jest pod dobrą opieką.

10 mln koron z budżetu na 2021 wesprze walkę z przestępstwami z nienawiści. Z tej sumy 7 mln koron rząd przeznaczy na utworzenie krajowego ośrodka ds. walki z ww. przestępstwami, który będzie wspierać wszystkie okręgi policji. Pozostałe 3 mln koron trafią na przeprowadzanie badań w tej dziedzinie.

Podczas kilku pierwszych miesięcy epidemii koronawirusa w Norwegii Urząd Pracy i Polityki Społecznej (NAV) musiał rozpatrywać znacznie więcej wniosków od petentów niż zwykle. O zasiłki ubiegały się przede wszystkim osoby, które w wyniku kryzysu ekonomicznego straciły pracę, a także te tymczasowo odsunięte od obowiązków zawodowych, czyli odesłane na permittering.

Aby urzędnicy mogli uporać się z podaniami, poza zatrudnieniem dodatkowego personelu, NAV skorzystał z wprowadzenia nowych rozwiązań informatycznych, usprawniających pracę instytucji. Rząd proponuje kolejne 440 milionów na systemy IT w NAV. Aktualizując i automatyzując więcej usług, urząd będzie mógł poświęcić więcej czasu interesantom i świadczeniobiorcom.

Jednocześnie rząd planuje przeznaczyć około 18,4 miliarda koron na zasiłki dla bezrobotnych w 2021 r. To około 9,4 miliarda koron więcej niż w tegorocznym budżecie.

Norwegia będzie prowadzić politykę, która umożliwi przedsiębiorcom tworzenie zielonych miejsc pracy i przyczyni się do bardziej zrównoważonych klimatycznie rozwiązań. Ponad 6,2 miliarda koron pójdzie na transport przyjazny dla środowiska i paliwa alternatywne. Rząd przeznaczy około 32 mld koron na cele kolej i drogi w 2021 r., a to więcej o 5,4 mld koron niż w ubiegłorocznym planie.

Rząd wniesie także wkład w rozwój technologii wychwytywania, transportu i składowania dwutlenku węgla w ramach projektu Langskip w zakresie zarządzania CO2. Władze przeznaczą na tę inwestycję łącznie 16,8 miliarda koron, z czego około 2,3 miliarda w 2021 roku.

Norwegia zainwestuje w rozwój transportu ok. 80 mld koron w 2021 r. To wzrost o prawie 8 proc. w porównaniu z budżetem przyjętym na 2020 r. Na potrzeby infrastuktury dla pieszych i rowerzystów rząd przeznaczy 36 mld. Ponadto poza tym, że kontynuowane będą rozpoczęte już projekty drogowe, władze czekają na zielone światło, by ruszyć z remontami odcinków: E18 Lysaker-Ramstadsletta, Roa-Gran, E39 Myrmel-Lunde, E39 Lønset-Hjelset i E39 na wysokości Ørskogfjellet. W grę wchodzą również projekty: E6 Kvænangsfjellet, E6 Kvithammer-Åsen, E6 Ulsberg-Vindåsliene, E6 Moelv-Roterud, E6 Roterud-Storhove, E6 Storhove-Øyer i E39 Herdal-Røyskårdal.

Rząd inestuje również w rozwój kolei. Po raz pierwszy proponuj na nią ponad 30 mld koron. W 2021 r. priorytetowo ma zostać potraktowany pełny postęp w realizowanych już projektach budowlanych, zwłaszcza na odcinkach linii Vestfold, Dovre i Østfold, a także wymiana starych systemów sygnalizacyjnych na wspólny system cyfrowej sygnalizacji i bezpieczeństwa dla całej sieci kolejowej, ERTMS.

Rząd proponuje przeznaczyć dla Urzędu ds. Zasobów Wodnych i Energetyki (NVE) około 500 mln koron na działania mające zapobiec powodziom i osuwiskom, a także około 60 mln koron na ochronę osuwisk w Longyearbyen z budżetu Ministerstwa Sprawiedliwości i Zarządzania Kryzysowego – na zakończenie środków ochrony osuwisk pod górą Sukkertoppen.

300 mln koron dotacji miałoby wesprzeć budowę miejsca pamięci o ofiarach ataku Andersa Breivika z lipca 2011 roku. Koszt całego projektu na Utøyakaia oszacowano a pół miliarda koron. 3 mln koron rząd chce również przeznaczyć na wsparcie osób, które przeżyły ataki Breivika.