Jakie są największe i najmniejsze gminy w Norwegii?

Norwegia liczy sobie obecnie 356 gmin. Ostatnia zmiana miała miejsce w 2020 r., po tym jak Storting wiosną 2017 r. podjął decyzję o zmniejszeniu ich liczby z 426. Norweskie jednostki administracyjne różnią się między sobą zarówno wielkością obszaru, jak i zagęszczeniem ludności. Które są największe, a które najmniejsze?

To raczej nie stanowi zaskoczenia, bo stołeczna gmina jest w Norwegii największa. Samo miasto Oslo w 2023 liczyło ponad 709 tys. mieszkańców, a na terenie całej konurbacji w 2022 roku mieszkało aż 1 064 235 osób. Drugie w kolejności pod względem zaludnienia gminy Bergen i Trondheim zamieszkuje dla porównania odpowiednio 289 330 i 212 660 osób. Na przestrzeni ostatnich 20 lat populacja obszaru zwiększyła się o 35,8 proc.

Chociaż Oslo jest stolicą Norwegii i najbardziej zaludnionym miastem i gminą, jest także najmniejszym okręgiem w kraju pod względem powierzchni, mierząc 424 km kwadratowe. Ponadto Oslo to także jedno z najstarszych miast w kraju.

Po przeciwległej stronie zestawienia znajduje się Utsira. To wyspa na Morzu Północnym w okręgu Rogaland, która uzyskała status gminy w 1924 r., kiedy ówczesna gmina Torvastad została podzielona. Według statystyk w 2022 jej nieco ponad 6 km kwadratowych powierzchni zamieszkiwało jedynie 188 osób. Dla porównania kolejne najmniej zaludnione gminy Modalen (Vestland) i Træna (Nordland) w 2021 miały odpowiednio 378 i 465 stałych mieszkańców.

Latarnia morska Utsira z 1844 roku może się poszczycić najwyższą wysokości światła wśród norweskich latarni morskich i wznosi się 68 metrów nad poziomem morza. Z Utsira 3-4 razy dziennie kursują łodzie do Haugesund. Gmina uchodzi za raj dla obserwatorów ptaków, a także fanów street artu.

Norwegia to państwo z rozległymi przestrzeniami i połaciami nienaruszonej przyrody, a te także wliczają się w tereny kraju fiordów. Jeśli więc skupić się nie na ludności, a na powierzchni jednostek administracyjnych, lista największych norweskich gmin wygląda inaczej. Pod względem zajmowanego obszaru wygrywa Kautokeino, uważana za kulturalną stolicę obszaru północnych Samów. Ma 9707 km kwadratowych.

Także w okręgu Troms og Finnmark znajduje się Karasjok, druga największa gmina, której powierzchnia jest jednak znacznie mniejsza (5,452 km kwadratowych), a ranking zamyka inna zlokalizowana na dalekiej północy gmina Porsanger o obszarze 4,872 km kwadratowych. Obie również są historycznie i kulturowo związane z saamską ludnością, czyli rdzennymi mieszkańcami Norwegii.

Kvitsøy to z kolei najmniejsza gmina w Norwegii pod względem powierzchni (6,3 km²) i ósma najmniejsza pod względem liczby ludności (523 mieszkańców). Leży w okręgu Rogaland przy wejściu do Boknafjorden.

Co ciekawe, gmina może poszczycić się Muzeum Homarów, które mieści się w domu nadmorskim zbudowanym w czasach świetności połowu homara na Kvitsøy. Zostało otwarte przez króla Haralda w 2001 roku.

Norweski system gmin jest uporządkowany numerami, które identyfikują daną gminę. Składa się z czterech cyfr i służy do jednoznacznego określenia gminy, na przykład w związku ze statystykami lub zadaniami administracyjnymi. Inne kraje mają podobne systemy.

Pierwsze dwie cyfry numeru gminy wskazują okręg. Od 2020 roku numery okręgów to:

• 03 Oslo
• 30 Viken
• 34 Innlandet
• 38 Vestfold og Telemark
• 42 Agder
• 11 Rogaland
• 46 Vestland
• 15 Møre og Romsdal 
• 50 Trøndelag
• 18 Nordland
• 54 Troms i Finnmark

Numery gmin w Norwegii wprowadzono podczas spisu powszechnego w 1946 r. Gminom, które zlikwidowano przed 1946 r., nadano również numery do wykorzystania między innymi w statystykach ludności. Większość gmin otrzymała nowe numery w 2020 r. w związku z reformą samorządową i zmianą podziału gminy albo przynależności okręgowej.

Źródła: SSB, snl.no, viivilla.no, kvitsoyopplevelser.no, fjordnorway.com, MojaNorwegia.pl