Wielbiciele Grandiosy w żałobie. Odeszła twórczyni norweskiego „przysmaku narodowego”

Norwegowie nie odżywiają się szczególnie zdrowo. W ich diecie jest za mało ryb i błonnika, a cukru,  soli i tłuszczu – za dużo. Współwinnym są tu wysoko przetworzone gotowce, a wśród nich dostępna w wielu wariantach smakowych mrożona pizza Grandiosa.

Norwegowie zjadają około 50 milionów mrożonych pizz rocznie. Połowa z nich to różne rodzaje Grandiosy. Ten wynik to światowy rekord – Norwegia jest na pierwszym miejscu pod względem spożycia mrożonej pizzy w przeliczeniu na mieszkańca. Grandiosa to wręcz nieoficjalne danie narodowe. Wyprodukowano już ponad 600 milionów sztuk.

Jest tak bardzo „typisk norsk”, że jedną z satyrycznych książek dotyczących zwyczajów Norwegów zatyułowano Grandiosaland. Nawet złamana szczęka nie powstrzymuje jej bohatera przed spożyciem mrożonej pizzy – tyle że przyrządza ją… w blenderze. Jakby tego było mało, piosenkę o tym daniu jako dzwonek na telefon pobrano na początku XXI wieku… 700 tysięcy razy.

Grandiosa, choć sprzedawana na zimno, wzbudza gorące uczucia. Trzeba przyznać, że nie tylko pozytywne – nazywa się ją także „mrożonym złem”. Jej honor bywa jednak zaciekle broniony. W 2007 roku Siv Jensen, ówczesna liderka Fremskrittspartiet (populistycznej Partii Postępu), powiedziała: „Pizza Grandiosa jest pogardzana przez kulturalne elity (…) i kochana przez ludzi”. Dziś, w obliczu śmierci jej twórczyni, Ruth Romskaug, przyjrzymy się początkom tego dania.

Przenieśmy się do przełomu lat 70. i 80., do czasu, gdy rynek mrożonych pizz  –  wynalazku wprowadzonego na światowe stoły przez Amerykanów w latach 50. XX wieku – w Norwegii dopiero raczkował. W jednym z miasteczek w okręgu Innlandet miała swoją siedzibę filia przedsiębiorstwa Nora Industrier, obecnie wykupiona przez koncern Orkla, gigapotentata rynku spożywczego. Jej początki sięgają browaru założonego w 1877 roku.

Sto lat później w firmie o zdecydowanie szerszym profilu produkcyjnym zatrudniona była Ruth Romskaug. To jej polecono dostosowanie mrożonej pizzy – produktu poznanego przez któregoś z pracowników firmy w Kanadzie pod koniec lat 70. – do norweskich podniebień. I to ona – po paru latach prób –  wymyśliła pierwszy Grandiosowy smak. Nie obyło się bez wyrzeczeń. Córka Romskaug wspominała: „Ponieważ mama była zajęta dopracowywaniem przepisu, trafiłam pod opiekę niani w wieku sześciu miesięcy”.

Dokładna receptura owiana jest tajemnicą. Wersja wprowadzona na rynek dzięki Romskaug to wariant z mięsem wołowym (przy czym mięsa w tym mięsie jest tylko 40 proc., reszta to woda i wypełniacze), norweskim serem Jarlsberg (zamiast mozzarelli lub innych serów, do których Norwegowie nie przywykli), bardzo łagodnym sosem pomidorowym (gdyż do przypraw mieszkańcy Północy również mieli wtedy awersję) i czerwoną papryką. Produkcja ruszyła 11 lutego 1980 roku. Najpierw pizzą zajadały się dzieci i nastolatki, potem – wszyscy.

W kolejnych latach eksperymentowano z pizzą z kebabem, klopsikami czy mięsem doprawionym przyprawami do taco, jednak oryginalna wersja wciąż jest w sprzedaży. Norwegowie przez dekady wybierają te same marki. Lubią tradycyjne smaki, nawet jeśli te „tradycje” nie mają nawet 45 lat, a walory „przysmaku” pozostawiają wiele do życzenia.

W tej ostatniej kwestii wiele mówi fakt, że sama Ruth Romskaug Grandiosy nie jadała prawie nigdy.

Źródła: TV2, VG, Dagbladet, MojaNorwegia, snl.no,