Riskrem i bożonarodzeniowy chlebek obok makowca? Przepisy na norweskie świąteczne słodkości

Gdy Bóg stwarzał świat, anioły odpowiedzialne za rozdzielanie żyznej ziemi zupełnie zapomniały o Norwegii. Kiedy jeden z nich się zorientował i poinformował Stwórcę o pomyłce, na naprawę sytuacji było już za późno. Jedyne, co można było zrobić, to zebrać kurz i pył z niebiańskiego pałacu i rozsypać go nad poszkodowaną Północą. To dlatego Norwegia dysponuje zaledwie spłachetkami żyznej ziemi porozrzucanymi między skałami – tak źródło niedoli miejscowych rolników tłumaczył sobie norweski lud na początku XX wieku.

Nic dziwnego, że przy takim niedostatku ziemi w Norwegii nie rozwinęła się szczególnie rozbudowana kultura kulinarna. Na szczęście w święta wcale tego nie widać – norweskie święta potrafią być pyszne, bardzo słodkie i uwodzące intensywnym zapachem przypraw korzennych. Dzięki poniższym przepisom można poczuć część tej słodyczy.

Riskrem to dowód na to, że nie trzeba być podejrzliwym, słysząc słowo „kleik”. To bardzo smaczny kleik ryżowy, a w dodatku dzięki niemu można zostać prawdziwym szczęściarzem. Zgodnie z tradycją do przygotowanego na święta deseru wrzuca się jeden migdał. Ten, kto w swojej porcji znajdzie ten zatopiony skarb, będzie miał szczęście w całym nadchodzącym roku.

Najpierw przygotuj bazę: zagotuj wodę, cukier i ryż i gotuj je przez 10 minut na małym ogniu. Dodaj mleko i gotuj, od czasu do czasu mieszając, do uzyskania dość gęstego kleiku. Potem odstaw bazę do schłodzenia. Następnie ubij śmietanę z cukrem i delikatnie dołóż do niej chłodną ryżową bazę oraz posiekane migdały (i jeden cały!). Dopraw do smaku cukrem waniliowym/wanilinowym. Przygotuj sos: zagotuj wodę z cukrem i malinami i gotuj do miękkości. Następnie przetrzyj owocową pulpę do drugiego garnka przez sito, by pozbyć się pesteczek. Mąkę ziemniaczaną rozpuść w dwóch łyżkach wody i dodaj powoli płyn do masy owocowej, cały czas mieszając. Gotuj sos, aż zgęstnieje. Ostudź go. Polej sosem każdą porcję kleiku tuż przed podaniem. Deser podawaj schłodzony.

W Norwegii istnieje tradycja serwowania siedmiu rodzajów ciasteczek. Wywodzi się ona z XIX-wiecznej Szwecji. Szwedzkie panie domu przełomu XIX i XX wieku powinny były podawać do kawy tacę z siedmioma rodzajami drobnych ciastek. Mawiano, że gdyby zaserwowały mniej rodzajów, gospodynie uznano by za skąpe, a jeśli podałyby więcej, oceniono by je jako wyniosłe. Siedem rodzajów było liczbą idealną do pokazania swojego kunsztu, ale nieobnoszenia się z nim zanadto.

Gospodyni miała spory wybór tego, jakie konkretnie będą to wypieki, gdyż popularnych rodzajów ciasteczek podawanych przy takich okazjach było więcej niż siedem. Siedem rodzajów ciastek podawano też w szwedzkich kawiarniach. W Norwegii zwyczaj ten praktykuje się głównie przy okazji Świąt Bożego Narodzenia, ale dawniej popularny był także na weselach. Jednym z siedmiu rodzajów ciastek mogą być pepperkaker, czyli pierniczki.

W garnku wymieszaj masło, cukier i syrop cukrowy/melasę. Podgrzewaj, mieszając, aż cukier się rozpuści. Dodaj goździki, imbir, pieprz oraz cynamon i dobrze wymieszaj. Zdejmij garnek z ognia, pozwól masie trochę ostygnąć, po czym dodaj jajka i znów wszystko wymieszaj. Dodaj sodę oczyszczoną i przesianą przez sitko mąkę. Wymieszaj wszystko, aż powstanie gładkie ciasto. Będzie miękkie i lepkie, stwardnieje dopiero po ostygnięciu. Wlej masę do miski, oprósz mąką, przykryj folią spożywczą i zostaw w lodówce na kilka/kilkanaście godzin. Gdy przystąpisz do rozwałkowywania masy i wycinania pierniczków,  bierz za każdym razem tylko trochę ciasta, a resztę trzymaj w lodówce – trudno się przygotowuje ciasteczka, gdy masa jest zbyt ciepła. Każdą niewielką porcję ciasta zagnieć. Jeśli wyda ci się zbyt miękkie, dodaj jeszcze trochę mąki. Powinno przypominać konsystencją plastelinę. Rozwałkuj je na grubość ok. 3 milimetrów i wycinaj przy użyciu foremek ulubione wzory. Piernikowe figurki przełóż na blachę wyłożoną papierem do pieczenia. Gdy wypełnisz blachę, wstaw ją do piekarnika na środkowy poziom. Piecz w temperaturze 175 stopni przez około 10 minut. Poczekaj, aż ciastka całkiem ostygną, zanim polejesz je polewą. By ją przygotować, wymieszaj cukier puder z białkiem jajka i dodanym po chwili sokiem z cytryny. Uzyskasz gęstą masę. Udekoruj nią ciasteczka.

To deser o dość krótkim rodowodzie, przepis powstał dopiero w 1949 roku. Mimo to gości na  norweskich stołach świątecznych na tyle często, by stać się kolejnym typowo bożonarodzeniowym przysmakiem.

Olej kokosowy umieść w garnku na małym ogniu, niech zacznie się roztapiać. Po chwili dodaj czekoladę, wymieszaj, niech się razem rozpuszczą. Potem odstaw masę, niech trochę ostygnie. Utrzyj żółtka jajek z cukrem, po chwili dodaj ubite na pianę białka. Do powstałego w ten sposób kogla-mogla powoli, po trochu dolewaj masę kokosowo-czekoladową. Wymieszaj. Po wymieszaniu masa powinna być błyszcząca i trochę się ciagnąć. Dolej kawę i zamieszaj wszystko raz jeszcze. Wyłóż keksownicę folią aluminiową i umieszczaj naprzemiennie warstwami – czekoladę, herbatniki (lub krakersy, jeśli chcesz przełamać smak ciasta czymś słonym), marcepan pokrojony w cienkie plasterki, połowę galaretek, a na wierzchu znów czekoladę. Udekoruj całość drugą połową galaretek, przykryj foremkę folią i odstaw deser do lodówki na kilka/kilkanaście godzin. Podawaj schłodzony.

To proste, ale wdzięczne ciasto drożdżowe najlepiej smakuje posmarowane masłem. Dobrym pomysłem dla fanów norweskich smaków będzie też jedzenie go z brunostem. A jak je przygotować? To proste!

Drożdże wymieszaj z wodą i mlekiem. Dodaj wszystkie suche składniki i dobrze zagnieć ciasto (najlepiej w robocie kuchennym). Następnie dodaj masło i wróć do zagniatania. Kontynuuj przez około 10-15 minut do momentu, gdy ciasto będzie gładkie i nie będzie się lepić do rąk/ścianek robota kuchennego. W razie potrzeby możesz dodawać do niego odrobinę mleka lub mąki, jeśli wydaje ci się za rzadkie lub zbyt twarde. Dodaj rodzynki i delikatnie zagnieć ciasto raz jeszcze. Umieść je w misce, przykryj ją ściereczką i pozwól ciastu rosnąć przed 30 minut. Następnie przełóż ciasto do keksownicy wyłożonej papierem do pieczenia, przykryj znów ściereczką i poczekaj, aż masa zwiększy swoją objętość mniej więcej dwukrotnie. Następnie posmaruj ciasto pędzelkiem umoczonym w roztrzepanym jajku i wstaw je do piekarnika rozgrzanego do 200 stopni. Zmniejsz temperaturę do 175 stopni i piecz około 25-30 minut. Następnie wyłącz i uchyl piekarnik, pozwól ciastu powoli ostygnąć.

Wszystkie te pyszności mogą naprawdę godnie reprezentować Norwegię na polskim stole wigilijnym. Powodzenia i smacznego!

Źródła: książka „Tradycje kulinarne Norwegii”, Magdalena Tomaszewska-Bolałek, detsoteliv.no, matprat.no, meny.no, mills.no