Realizacja celów klimatycznych: Norwegia w tyle za krajami nordyckimi i UE

Na popularnonaukowym portalu forskning.no ukazał się niedawno bijący na alarm artykuł. Według niego Norwegia stoi w rozkroku. Z jednej strony chce być „eko”, na własne potrzeby korzysta głównie z energii wodnej i inwestuje w energetykę wiatrową. Jednak z drugiej strony daleko jej do rezygnacji z wydobywania ropy i gazu ziemnego. W grudniu pobito na przykład krajowy miesięczny rekord w pozyskiwaniu drugiego z tych surowców. Jak więc idzie Norwegii redukowanie emisji zanieczyszczeń powstających podczas spalania tak intensywnie wydobywanych przez norweski przemysł naftowy paliw kopalnych?

Między 35 a 49 proc. w stosunku do poziomu z roku 1990 –  taki spadek emisji gazów cieplarnianych udało się uzyskać Danii, Szwecji, Finlandii, ale też Niemcom i Wielkiej Brytanii. Wynik Norwegii to natomiast 4,6 proc., a cel wszystkich tych państw do zrealizowania do 2030 roku – 55 proc.

W wywiadzie dla forskning.no Elin Lerum Boasson, badaczka z Wydziału Nauk Politycznych Uniwersytetu w Oslo, mówi: „Wielu w Norwegii uważa, że nikomu nie udaje się ograniczyć emisji”, jednak – jak wyjaśnia dalej naukowczyni – prawda jest taka, że spośród bogatych krajów wiele osiągnęło w tym zakresie spore sukcesy.

Dodajmy, że nie tylko bogate państwa potrafią to zrobić. Najwięcej udało się zdziałać krajom bałtyckim. Według danych z 2022 roku Estonia w stosunku do roku 1990 obniżyła emisję gazów cieplarnianych o 71,2 proc., Łotwa – o 59,6 proc., a Litwa o 57,8 proc..    Polska – która pozostaje jednym z większym emitentów tych substancji w UE – o 21 proc. Średnia dla Unii Europejskiej wynosiła zaś wtedy 34 proc..

Dlaczego w Norwegii nic podobnego się nie wydarzyło? Elin Lerum Boasson nie ma złudzeń. Uważa, że rozwiązanie tej zagadki jest banalnie proste. „Nie udało nam się, bo nie próbowaliśmy”, wyjaśnia.

Dlaczego jako punkt odniesienia pojawia się akurat rok 1990? Może nam się to kojarzyć z czasem chylenia się ku upadkowi ZSRR i całego bloku komunistycznego, a więc z punktem zwrotnym w światowej gospodarce. To dobre skojarzenie, jednak powód jest konkretniejszy: tę datę ustalono jako rok bazowy podczas tworzenia Protokołu z Kioto, traktatu międzynarodowego podpisanego w 1997 roku, w którym państwa-sygnatariusze zobowiązały się do zmniejszenia emisji o 5 proc. do roku 2012 (potem przedłużono deadline do 2020). Norwegia jest więc ze swoimi 4,6 proc. nie tylko w tyle za wieloma innymi krajami Europy, ale też nie realizuje wciąż tego, co wstępnie miała osiągnąć już dwanaście lat temu.

Jeśli chciałoby się wejść w rolę adwokata diabła i szukać argumentów na obronę kraju fiordów, wypadałoby na przykład zauważyć, że Dania mogła osiągnąć duży spadek emisji dzięki odejściu w ostatnich dekadach od węgla. Jeszcze nie tak dawno w Danii węgiel odpowiadał za 90 proc. produkowanej na wewnętrzny rynek energii, dziś jest to około 10 proc. Tymczasem Norwegia już w 1990 roku korzystała niemal wyłącznie z OZE, z „czystego” prądu z elektrowni wodnych. Nie mogła więc poprawić sobie statystyk przejściem na energię odnawialną. Już wtedy ją intensywnie użytkowała.

Jednak ani ten argument, ani fakt poszukiwań ulepszeń technicznych i entuzjastycznego podchodzenia do różnych przyjaznych środowisku wynalazków nie mogą być usprawiedliwieniem. Auta elektryczne (co do ekologiczności których można mieć pewne wątpliwości), instalacje wyposażone w technologię wychwytywania i składowania dwutlenku węgla czy badania pokładające nadzieję w wodorze jako surowcu energetycznym przyszłości – to wszystko nie wystarczy.

Na arenie międzynarodowej, w sferze dyplomacji, kraj fiordów odnosi sukcesy. Był jednym z podmiotów, który intensywnie pracował przy wynegocjowaniu Porozumień paryskich, wedle których świat ma dążyć do zatrzymania wzrostu średniej globalnej temperatury znacznie poniżej 2 °C, a docelowo poniżej 1,5 °C względem epoki przedprzemysłowej. Jednocześnie w praktyce Norwegia niewiele robi, by samodzielnie – spadkiem własnej emisji – przyczynić się do poprawy sytuacji. Buduje markę eko-prymusa, której postawy merytoryczne bywają zaskakująco wątłe. Norwegowie powinni zauważyć, że nie mają czystego sumienia. Plami je ropa.

Źródła: forskning.no, MojaNorwegia.pl, Świat OZE