Strona korzysta z plików cookies

w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Przejdź do serwisu

Rozlicz podatek za 2023

Kultura

Zabytki jak rodem z „Władcy Pierścieni”: kościoły klepkowe, które warto zobaczyć w Norwegii

Monika Pianowska

05 grudnia 2021 15:00

Udostępnij
na Facebooku
Zabytki jak rodem z „Władcy Pierścieni”: kościoły klepkowe, które warto zobaczyć w Norwegii

Borgund to jeden z najczęściej odwiedzanych kościołów typu stavkirke w Norwegii. stock.adobe.com/licencja standardowa

Dawniej nad fiordami było ich prawdopodobnie blisko dwóch tysięcy, do dzisiaj zachowało się 28. Chociaż liczba ta może wydawać się niewielka, to jednak biorąc pod uwagę, że budowle te są w całości wykonane z drewna i zostały wzniesione w średniowieczu, robi wrażenie. Kościoły klepkowe – bo o nich mowa – to nadal żywe dziedzictwo kulturowe Norwegii i architektoniczne wizytówki kraju fiordów.
Tzw. stavkirke od zawsze były skoncentrowane w Europie Północnej, a niektóre z najciekawszych i najlepiej zachowanych ich przykładów wciąż znajdują się w Norwegii. Większość z nich pochodzi z XII i XIII wieku, a dzięki trosce konserwatorów zachowały swój staronordycki charakter. Oto pięć z zabytkowych wikińskich świątyń, które warto zobaczyć nad fiordami.

Kawałek mitologii wyryty w drewnie

Kościół klepkowy w Urnes, w gminie Luster (Sogn og Fjordane), uważany jest za najstarszy tego typu obiekt w Norwegii i znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Chociaż świątynię wzniesiono około 1130 roku, na co wskazują badania wieku stanowiącego jej budulec, wykopaliska archeologiczne pokazują, że przed obecnym kościołem istniały tam co najmniej trzy budynki. Kościół szczyci się stylem artystycznym unikalnym dla Skandynawii w XI i XII wieku.
Kościół klepkowy w Urnes, w gminie Luster (Sogn og Fjordane), uważany jest za najstarszy tego typu obiekt w Norwegii.

Kościół klepkowy w Urnes, w gminie Luster (Sogn og Fjordane), uważany jest za najstarszy tego typu obiekt w Norwegii. Źródło: stock.adobe.com/licencja standardowa

Tak zwany „styl Urnes” łączy postacie zwierząt i delikatne, kręte linie tradycyjnej sztuki wikingów. Rzeźby na budowli, które według niektórych teorii symbolizuja odwieczną walkę dobra ze złem, dają wgląd w kosmologię średniowiecznych skandynawskich chrześcijan, którzy połączyli mitologię nordycką i chrześcijańską. Kościół znajduje się na zielonym cyplu z widokiem na Lustrafjorden, jeden z największych zbiorników wodnych w Norwegii.

Smoki kontra złe duchy i budynki z „Krainy Lodu”

Borgund to jeden z najczęściej odwiedzanych kościołów typu stavkirke w Norwegii i wyjątkowy przykład imponującej średniowiecznej architektury, a jednocześnie charakterystyczny punkt orientacyjny na trasie turystycznej do Lærdal. Ludzie gromadzą się wokół świątyni, aby zobaczyć unikalną architekturę i inskrypcje runiczne. Według niektórych źródeł świątynia nosi ślady najwcześniejszych graffiti na świecie. Treść jednego z nich to „Ava Maria”, zaś drugie głosi: „niech Bóg sprzyja każdemu, kto pomoże mi w mojej podróży”.
Według niektórych źródeł świątynia Borgund nosi ślady najwcześniejszych graffiti na świecie.

Według niektórych źródeł świątynia Borgund nosi ślady najwcześniejszych graffiti na świecie. Źródło: stock.adobe.com/licencja standardowa

Obiekt wzniesiono około 1180 roku i poświęcono apostołowi Andrzejowi. Norweskie przewodniki polecają zwrócić szczególną uwagę na cztery rzeźbione smocze głowy umiejscowione na dachu. Podobnie jak te na starych drakkarach Wikingów, ich funkcja było odpędzanie złych duchów. okazuje się, że kościół klepkowy Borgund stanowił jedną z inspiracji dla architektury przedstawionej w filmie Kraina lodu (Frozen).

Jedyne nienaruszone krzyże

Drewniana zabytkowa świątynia Reinli pochodzi z około 1326 roku, a wcześniej na jej miejscu znajdowały się dwa inne kościoły  z pierwszego z nich pozostały tylko groby, a drugi został spalony lub zburzony.
Kościół Reinli w Norwegii.

Kościół Reinli w Norwegii. stock.adobe.com

Kościół klepkowy w Reinli jest jedynym w Norwegii, w którym wszystkie krzyże konsekracyjne są nienaruszone, a łącznie znajduje się ich wewnątrz 12. Żelazne okucia, chrzcielnica ze steatytu i dzwon również pochodzą ze średniowiecza. W ścianie świątyni pozostał właz dla trędowatych, który służył do spowiadania się i przyjmowania sakramentów.

Podpalony przez gwiazdę metalu?

Budynek typu stavkirke zlokalizowany obecnie w Bergen, to świątynia po przejściach. Stary kościół klepkowy pierwotnie zbudowany w Fortun w Sogn w 1150 roku został przeniesiony do Fantoft w 1883 roku. Podobnie jak w przypadku innych takich świątyń o charakterystycznej strzelistej, pionowej konstrukcji, jego w pełni drewniana konstrukcja wsparta była jedynie na kamiennym fundamencie. Jego deski, kolumny i podpory zostały połączone bez użycia kleju ani gwoździ.
Deski, kolumny i podpory kościoła Fantoft zostały połączone bez użycia kleju ani gwoździ.

Deski, kolumny i podpory kościoła Fantoft zostały połączone bez użycia kleju ani gwoździ. stock.adobe.com/licencja standardowa

6 czerwca 1992 roku budynek jednak doszczętnie spłonął – początkowo sądzono, że od uderzenia pioruna lub zwarcia w instalacji elektrycznej. Podejrzewano jednak także podpalenie, o które oskarżono Varga Vikernesa, muzyka stojącego za blackmetalowym projektem Burzum. Uznano go ostatecznie za niewinnego. Wkrótce po pożarze rozpoczęto odbudowę i zakończono ją w 1997 roku.
Reklama
Gość
Wyślij
Reklama
Facebook Messenger YouTube Instagram TikTok