Prohibicja w Norwegii, czyli od pijaństwa do turystyki alkoholowej

Obecni „potomkowie wikingów” wciąż przestrzegają prawa ustanowionego w 1919 roku. Norweskie władze postanowiły wtedy opowiedzieć się za zakazem powszechnej sprzedaży wódki oraz innych alkoholi wysokoprocentowych. Trzy lata później otwarto państwową sieć sklepów A/S Vinmonopolet. Uzyskały monopol na handel napojami zawierającymi więcej procent alkoholu niż przeciętnej jakości piwo. Sprzedaż wódki umożliwiono ponownie w 1926 roku. Tym razem na wyrób nałożono dodatkowe podatki oraz wprowadzono zakaz reklamy. Politycy zdecydowali się na taki ruch pod wpływem presji społeczeństwa. Poprzednie ograniczenia przyczyniły się do wzrostu znaczenia szarej strefy oraz popularyzacji pędzenia bimbru domowym sposobem.

Decyzje podejmowane przez norweski rząd w pierwszej połowie XX wieku mają swoje źródła we wcześniejszym okresie funkcjonowania państwa. Do XVII stulecia w kraju fiordów spożywano głównie piwo. Wraz z popularyzacją napojów wysokoprocentowych, napoje produkowane przy użyciu chmielu i słodu traciły na wartości. Wódkę i podobne trunki uznawano za lekarstwo.

W 1756, po wielu latach głodu, duńskie władze wprowadziły w Norwegii zakaz pędzenia bimbru i wódki. 60 lat później, po zawarciu unii personalnej ze Szwecją, przepisy zliberalizowano, co poskutkowało wzrostem spożycia alkoholu. W latach 1830-1840 na dorosłego mieszkańca Norwegii przypadało 13 litrów czystego alkoholu w formie wódki. Obecna średnia dla państw Unii Europejskiej wynosi 11,3 litra na mieszkańca. Dla kraju fiordów jest blisko o połowę niższa.

W połowie XIX wieku do głosu zaczęły dochodzić organizacje, które sprzeciwiały się spożywaniu i sprzedaży alkoholu. W Norwegii zaostrzano prawo dotyczące jego produkcji i sprzedaży. W niektórych gminach uzyskanie pozwolenia wiązało się z koniecznością poddania prośby pod głosowanie mieszkańców. Starania organizacji, do których w 1919 roku należało 257 tys. spośród 2,6 mln Norwegów, zakończyły się wprowadzeniem w 1919 roku prohibicji i przyznaniu państwu monopolu na handel napojami alkoholowymi innymi niż piwo.

Prawo wprowadzone w 1919 roku zaostrzono w trakcie oraz po drugiej wojnie światowej. Podatki na alkohol wzrastały tak, że przekroczyły połowę jego wartości. W 1975 wprowadzono zakaz reklamowania alkoholu oraz zdecydowano, że piwo o zawartości alkoholu powyżej 4,75% będzie można zakupić jedynie w Vinmonopolet.

Część Norwegów próbuje obejść przepisy wprowadzone w kraju fiordów. Po alkohol udają się m.in. do sklepów za szwedzką granicą. Chętnie wybierają się na zakupy do sklepów bezcłowych na lotniskach oraz promach. Część wycieczek, m.in. do Danii oraz Polski, wiąże się z tzw. turystyką alkoholową. Podróż ma na celu zaspokojenie chęci wypicia alkoholu w przystępnej cenie. Tego typu wyprawy często zaczynają się oraz kończą… w barze.

Jak wynika z analizy Przeglądu Bałtyckiego, opublikowanej w kwietniu 2019 roku, norweska akcyza stanowi 83 proc. wartości wyrobów spirytusowych w kraju fiordów. W państwie funkcjonuje około 315 sklepów Vinmonopolet. Zamykane są we wszystkie niedziele i święta. Ich funkcjonowanie ograniczone jest również w soboty. W tradycyjnym markecie klient musi zadowolić się puszką lub butelką piwa.

Źródła: SSB, Przegląd Bałtycki, MojaNorwegia.pl
Artykuł opublikowano po raz pierwszy w sierpniu 2021 roku.