Najpierw Bałtyk, teraz Svalbard. Rosyjskie zakłócenia doprowadzą do tragedii?

Pierwsze poważne zakłócenia GPS w rejonie Svalbardu odnotowano 8 lipca. Zjawisko to polega na fałszowaniu sygnału satelitarnego, w wyniku czego odbiorniki wskazują błędne dane o położeniu. Norweski Urząd Lotnictwa uznał sytuację za istotne zagrożenie dla nawigacji, publikując ostrzeżenia NOTAM dla pilotów. Mimo prowadzonego monitoringu, źródło zakłóceń pozostaje nieustalone.

Zakłócenia sygnału GPS są szczególnie niebezpieczne podczas startów i lądowań samolotów. Dotyczy to zarówno lotów pasażerskich, które łączą archipelag m.in. z Oslo i Tromsø, jak i operacji medycznych. Znaczenie tego aspektu jest szczególnie duże, ponieważ odległość ze Svalbardu do najbliższego szpitala wynosi prawie 1000 km. Problem ma więc bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo mieszkańców oraz osób odwiedzających ten region.

Norweski Urząd Łączności nie potwierdził związku zakłóceń z działaniami wojskowymi, choć w analizach zwraca się uwagę na rosnące użycie technik walki elektronicznej w ostatnich latach. Wskazuje się, że po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji na Ukrainę wzrosła skala zagłuszania i fałszowania sygnałów satelitarnych.

Najbliższa rosyjska baza lotnicza znajduje się w odległości około 700 km od archipelagu. Brak jednoznacznych dowodów uniemożliwia jednak wskazanie konkretnego źródła problemu.

W regionie Morza Bałtyckiego liczba zakłóceń GPS znacząco wzrosła w czerwcu 2025 r., podwajając się względem maja. Zgłoszenia anomalii obejmowały nie tylko obszary powietrzne nad Estonią i Finlandią, ale również okolice Gdańska.

W marcu Polska oraz siedem innych państw europejskich zwróciły się do ONZ, wskazując Rosję jako odpowiedzialną za celowe zakłócanie sygnałów. Podkreślono, że problem wpływa zarówno na ruch lotniczy, jak i morski w regionie.

Opublikowane przez estońskie media dokumenty wskazują na tajny kompleks wojskowy w Pioniersku, w obwodzie królewieckim, jako możliwe źródło zakłóceń GPS nad Morzem Bałtyckim i Zatoką Fińską. Jest on elementem rosyjskiego systemu „Toboł”, przeznaczonego do ochrony własnej infrastruktury satelitarnej i równoczesnego zakłócania sygnałów GPS, Galileo i Glonass.

Według ujawnionych danych, system powstaje od 2009 r. i obejmuje również inne lokalizacje w Rosji, takie jak Sierpuchów, Penza czy Ułan-Ude. Zakłócenia generowane przez kompleks oddziałują również na komunikację satelitarną, w tym Starlink.