Sprawy karne w Norwegii – jakie prawa ma zatrzymany Polak?

Zatrzymała Cię policja w Norwegii. Co dalej?

Norweska policja jest zobowiązana wyjaśnić powód zatrzymania, i to w sposób jasny i zrozumiały. Nie ma możliwości, że usłyszysz: "na komisariat i tam się dowiesz!". Od pierwszej minuty, norweski funkcjonariusz ma obowiązek:

• podać powód zatrzymania (musisz wiedzieć, dlaczego się tam znalazłeś),
• wyjaśnić Twoje prawa,
• zrobić to w języku, który rozumiesz.

Jeśli funkcjonariusz mówi po norwesku, a Ty nie nadążasz — nie bój się poprosić o wytłumaczenie w języku, który znasz. Masz do tego pełne prawo i nie jest to żadna „łaska”, tylko obowiązek wynikający z przepisów. Informacja o Twoich prawach również powinna zostać przedstawiona tak, abyś realnie zrozumiał, co możesz, a czego nie musisz robić.

Jeśli masz wątpliwości, czy poradzisz sobie językowo podczas przesłuchania, nie kombinuj i po prostu powiedz policji, że chcesz tłumacza. W Norwegii jest to standard praktycznie w każdej sprawie, gdzie osoba zatrzymana nie zna norweskiego w stopniu pozwalającym na uczestnictwo w czynnościach procesowych.

Tłumacz powinien pojawić się przed rozpoczęciem przesłuchania, abyś wiedział, co podpisujesz i jakie pytania do Ciebie kieruje policja.

Nie ponosisz za to żadnych kosztów — państwo pokrywa całość, niezależnie od tego, jak długo trwa przesłuchanie czy jak poważne jest podejrzenie.

Norweski system prawny jest dość przyjazny dla osoby zatrzymanej. Jeśli sprawa jest poważna, dostajesz obrońcę automatycznie. Nie musisz o nic „prosić”, ale zawsze możesz wskazać konkretnego adwokata, jeśli kogoś preferujesz. Obrońca z urzędu przysługuje, gdy:

• jesteś zatrzymany ponad 24 godziny - wówczas policja musi skierować sprawę do sądu, a Ty otrzymujesz obrońcę,
• prokurator wnosi o areszt tymczasowy (varetektsfengsling) - tu adwokat jest obowiązkowy.
• Twoja sprawa trafia do sądu a przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności, zwykle dłuższą niż 6 miesięcy, adwokat jest zapewniany już na etapie przygotowań do procesu.
• w innych szczególnych przypadkach - adwokat może bliżej sprawę ocenić, czy masz prawo do obrońcy na koszt państwa

Jeśli masz adwokata, którego znasz i chcesz, aby to on Cię reprezentował, możesz o tym powiedzieć policji lub sądowi, a w większości przypadków Twoje życzenie zostanie uwzględnione.

Norwegia to nie film, gdzie zamykają Cię na tydzień „dla wyjaśnienia”. Zatrzymanie ma swoje ścisłe ramy.

• Standardowo - to maksymalnie 24 godziny. W tym czasie policja musi zdecydować: albo wychodzisz, albo sprawa trafia do sądu.
• Po decyzji sędziego: jeśli policja chce Cię trzymać dłużej, w ciągu 48 godzin od zatrzymania musi o tym zadecydować sędzia.

Sędzia nie przedłuży zatrzymania, bo ma „zły humor”. Potrzebuje mocnych argumentów: ryzyko ucieczki, próba zacierania dowodów (matactwa) albo ryzyko popełnienia kolejnego przestępstwa. Bez tego wracasz do domu.

Zapomnij o amerykańskich dramatach sądowych. Norweski proces karny to przede wszystkim spokój i rzeczowość.

Wszystko zaczyna się od postępowania przygotowawczego, czyli śledztwa prowadzonego przez policję. To wtedy zbierane są dowody, przesłuchiwani świadkowie, analizowane nagrania czy dokumenty. Jeśli uznają, że mają podstawy, formalnie stajesz się podejrzanym. To daje Ci dostęp do akt i pełną pomoc prawną.

Po zakończeniu śledztwa prokurator podejmuje decyzję, czy sprawa trafi do sądu, czy zakończy się mandatem, czy może zostanie całkowicie umorzona.

Jeśli sprawa trafia na wokandę, możesz spodziewać się spokojnego, rzeczowego procesu. Bez filmowych fajerwerków znanych z amerykańskiego kina. Norweski sąd skupia się wyłącznie na faktach — analizuje dowody, przesłuchuje świadków, pyta ekspertów.

Gdy zapadnie wyrok, możesz otrzymać grzywnę, prace społeczne, karę więzienia albo zostać uniewinniony. W razie niekorzystnego wyroku masz również prawo do apelacji.

Ten poradnik przygotowaliśmy wspólnie z kancelarią adwokacką Advokatfirma Nierzwicki & Bluszko, która od lat wspiera Polaków mieszkających w Norwegii w sprawach karnych, rodzinnych, pracowniczych oraz odszkodowawczych.

To zespół prawników, którzy doskonale rozumieją zarówno norweskie realia, jak i specyfikę życia polskiej społeczności na emigracji. Co ważne — prowadzą sprawy w języku polskim i są dostępni wtedy, kiedy pomoc jest najbardziej potrzebna, często już w momencie zatrzymania.

Jeśli znajdujesz się w sytuacji wymagającej szybkiego kontaktu z adwokatem, kancelaria Advokatfirma Nierzwicki & Bluszko zapewnia profesjonalne i skuteczne wsparcie na każdym etapie postępowania.