Tradycja norweskich wypieków świątecznych: historia i przepisy na popularne ciasteczka

Mimo że tradycja nie jest już tak żywa i pilnie przestrzegana, to większość osób wciąż decyduje się na własnoręczne przygotowanie popularnych w Norwegii wypieków.

Tradycję świątecznych ciasteczek zapoczątkowała w Norwegii Hanna Winses, która napisała jedną z najbardziej znanych tam książek kucharskich, w której pokazała, jak przygotować coś z tanich i dostępnych w tamtych czasach produktów. To ona wprowadziła do norweskich domów ciastka, takie jak np. przypominający polskie faworki Fattigmann (pol. biedak), które przygotowuje się do dziś. Większość przepisów zawartych w książce czerpało z tradycji innych krajów, jednak bardzo dobrze przyjęły się na norweskim gruncie. Wtedy też narodziła się tradycja przygotowywania siedmiu różnych rodzajów wypieków, których odpowiednia liczba miała przynosić szczęście. Święta były czasem, kiedy ubogie norweskie rodziny przestawały na chwilę oszczędzać – przynajmniej, jeśli chodzi o słodkości.

Kwestia tego, które z wielu ciastek wypiekanych w Norwegii zaliczają się do „tradycyjnej siódemki”, różni się w zależności od regionu. Z ankiet przeprowadzonych wśród społeczeństwa wynika jednak, że większość zalicza do nich: sandkaker, pepperkaker, fattigmann, goro, berlinerkranser, krumkaker i serinakaker.

Sandkaker  to tradycyjne tartaletki, które je się bez dodatków lub wypełnia się kremem, dżemem i owocami. Ciasto wyrabia się z dużej ilości masła i cukru, jajek, mąki, migdałów i proszku do pieczenia.

Pepperkaker, to znane na całym świecie pierniczki. Tak jak i w Polsce Norwegowie przygotowują je przed Świętami i często dekorują kolorowym lukrem i polewami.

Fattigmann to pochodzące z Włoch, smażone na smalcu ciastka z dodatkiem kardamonu i koniaku. Są one bardzo popularne wśród norweskich emigrantów w Stanach Zjednoczonych, a także w Szwecji, Danii i na Islandii.

Krumkaker to tradycyjne rożki wypełniane bitą śmietaną, dżemem lub innymi dodatkami. Do ich przyrządzenia używa się specjalnej, zwykle zdobionej gofrownicy.

Goro, a wcześniej gode raad, to rodzaj gofrów, które przygotowuje się z jajek, cukru, śmietany, tłuszczu i mąki. Wypieka się je w specjalnej gofrownicy, która daje cienkie, wzorzyste wypieki.

Berlinerkranser to ciasteczka w kształcie wstążeczek przygotowywane z żółtek, cukru, mąki i masła. Zwyczajowo dekoruje się je kryształkami cukru.

Serinakaker to popularne, okrągłe ciasteczka, bez których wiele osób nie wyobraża sobie Świąt. Są bardzo smaczne i łatwe w przygotowaniu.

Oprócz „tradycyjnej siódemki” w Norwegii przygotowuje się także ciasta i wiele innych pysznych wypieków. Przedstawiamy kilka norweskich przepisów, które można przygotować samemu:

Krumkaker

Składniki:
– 4 jajka
– 200 g cukru
– 200 g roztopionego masła
– 200 g mąki pszennej
– pół łyżeczki kardamonu

Białka należy ubić z cukrem, a następnie dodać roztopione, ostudzone masło. Ostrożnie wymieszać z mąką i kardamonem i odstawić na 15 minut. Jeśli masa zbytnio zgęstnieje, można dodać odrobinę wody i energicznie zamieszać. Piec w specjalnej gofrownicy, a następnie nawinąć na specjalny wałek w kształcie stożka, aby nadać im odpowiednią formę.

Kransekake
To migdałowe ciasto, które można znaleźć na norweskich stołach nie tylko z okazji świąt Bożego Narodzenia, ale też podczas urodzin, ślubu czy 17 maja. Przygotowuje się je, piekąc okrągłe ciastka w foremkach różnych rozmiarów, z których układa się wieżę. Wiele osób dekoruje ciasta norweskimi flagami.

Składniki:
– 500 g midgdałów
– 4 białka
– 500 g cukru pudruGlazura z białek:– ½ białka
– 75 g cukru pudru
– ½ łyżeczki ekstraktu rumowego lub soku z cytryny

Połowę migdałów należy sparzyć i suszyć przez jeden dzień. Można tez podsuszyć je w piekarniku rozgrzanym do 100 °C z uchylonymi drzwiczkami. Następnie migdały należy zmielić, dodać cukier puder i wymieszać z białkami. Masę należy schłodzić i uformować z niej cienkie okrągłe paski, którymi wyłożyć należy foremki wysmarowane tłuszczem. Piec 10 minut w 200 °C. Ostudzone ciastka posmarować glazurą z białek i połączyć je za sobą.

Julekake, czyli norweski świąteczny chlebek
Jest to typowy świąteczny wypiek drożdżowy, który jest jednak słodszy niż zwykły chleb – Polakom przypominać będzie na pewno drożdżówkę. Podaje się go zazwyczaj jako dodatek do kawy, zarówno z masłem i serem, jak i ze słodkimi dodatkami, takimi jak dżem.

Składniki:
– 250 g masła
– 1 kg mąki pszennej
– 125 g cukru
– ¼ łyżeczki soli
– 2 łyżeczki kardamonu
– 50 g drożdży
– 250 g rodzynek
– 600 ml mleka
– 2 paczki owoców kandyzowanych
– jajko do posmarowania

Mąkę, cukier, sól i kardamon wymieszać z pokruszonymi drożdżami oraz mlekiem. Masę wyrabiać aż będzie łatwo odklejać się od miski. Następnie dodać miękkie masło, rodzynki i owoce kandyzowane i wymieszać. Przykrytą masę odstawić na 40 minut do wyrośnięcia. Ciasto podzielić na trzy równe części i uformuj z nich podłużne, okrągłe chlebki. Pozwól ciastu w przykrytych foremkach rosnąć jeszcze przez 30 minut, a następnie pędzelkiem posmaruj je wymieszanym jajkiem. Piecz ciasta na dolnym poziomie piekarnika w 200 °C przez około 40 minut.

Źródło: matprat.no, brodogkorn.no