Model norweski przepisem na Brexit? Wielka Brytania może być „drugą Norwegią”

EOG to strefa wolnego handlu i Wspólny Rynek, obejmujący państwa Unii Europejskiej i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (z wyjątkiem Szwajcarii). EOG opiera się na czterech fundamentalnych wolnościach: swobodzie przepływu ludzi, kapitału, towarów i usług. Obywatele wszystkich państw należących do EOG mogą się na jego terenie swobodnie przemieszczać, osiedlać i nabywać nieruchomości.

Inne możliwe modele współpracy Wielkiej Brytanii z UE:

Model szwajcarski – oparty jest na szeregu umów bilateralnych pomiędzy Szwajcarią a Unią Europejską, które regulują dostęp Szwajcarii do wspólnego rynku bez członkostwa w EOG. Podobnie jak Norwegia, Szwajcaria nie jest częścią unii celnej ani stroną umów handlowych między UE a państwami trzecimi oraz należy do strefy Schengen. W zamian za dostęp do wspólnego rynku wpłaca kontrybucję do unijnego budżetu (zdecydowanie niższą niż norweska). Umowy dwustronne Szwajcarii z UE mają charakter statyczny. Szwajcaria nie ma reprezentacji w instytucjach unijnych i nie bierze udziału w głosowaniach w Radzie UE. Ma wpływ na relacje z UE tylko wtedy, gdy negocjuje jakieś porozumienie bilateralne, a po jego wynegocjowaniu traci możliwość oddziaływania na decyzje podejmowane przez UE i dotyczące danego obszaru.

Model kanadyjski – odnosi się do kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej (CETA), której głównym punktem jest rozbudowane porozumienie o wolnym handlu, obejmujące dobra przemysłowe, niektóre produkty rolne i usługi. Model kanadyjski nie wychodzi zasadniczo poza uzgodnienia dotyczące handlu: tylko w niewielkim zakresie pojawia się wzajemna uznawalność kwalifikacji, nie ma także swobodnego przepływu osób, ani swobody inwestycji w sektorze bankowym.

Model turecki – współpraca Turcji i UE opiera się na unii celnej, co oznacza dostęp do rynku UE dla towarów przemysłowych i przetworzonych produktów rolnych. Turcja i UE mają wspólną zewnętrzną taryfę celną. Choć Turcja może podpisywać umowy handlowe z krajami trzecimi, to musi przestrzegać zasady, że jej cła zewnętrzne są zgodne z taryfami UE. Turcja musi dostosowywać przepisy krajowe do wymogów unijnych, tam gdzie ma dostęp do jednolitego rynku i nie ma wpływu na decyzje podejmowane przez UE. Nie ma także żadnej reprezentacji w jej instytucjach, ale w niewielkim stopniu współpracuje z Unią w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Turcja nie należy do strefy Schengen.
~Opracowane na podstawie: „Raport PISM: Relacje Unia Europejska – Wielka Brytania po ewentualnym Brexicie. Stanowiska Niemiec, Francji, Włoch, Hiszpanii i Polski”, pod. red. Karoliny Borońskiej-Hryniewieckiej, Sebastiana Płóciennika

Fundusze Norweskie i Fundusze Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) to pomoc finansowa przyznawana przez Norwegię, Islandię i Liechtenstein wybranym, najmniej zamożnym krajom członkowskim UE. W latach 2009-2014 Polska otrzymała z funduszy EOG 578 mln euro wykorzystanych w większości na rozwój polskiej służby zdrowia.