Kto naprawdę finansuje partie w Norwegii? Rekordowe zyski mówią same za siebie

W 2024, będącym rokiem międzywyborczym, partie polityczne zgromadziły nadwyżkę 274 mln NOK, co stanowi historyczny wynik w Norwegii. Zwykle w latach bez kampanii koszty działalności są niższe, a oszczędności przeznaczane są na przyszłe działania wyborcze. Jednak w 2024 roku nadwyżka była wyjątkowo wysoka, głównie dzięki znacznie zwiększonym wpływom. Badacz Centralnego Biura Statystycznego (SSB), Terje Risberg, wskazał, że wysoki poziom darowizn może tłumaczyć rekordową sumę.

W 2024 roku norweskie partie polityczne osiągnęły łączne przychody przekraczające 900 mln NOK, z czego większość stanowiły dotacje publiczne. Znaczącą część przychodów stanowiły darowizny. Największe kwoty pochodziły głównie z finansowania publicznego opartego na wynikach wyborczych, a także z innych źródeł, takich jak składki członkowskie i dochody z działalności własnej.

Partie polityczne odnotowały w 2024 roku niemal 127 mln NOK wpłat łącznie. To zaledwie 16,5 mln NOK mniej niż w roku wyborczym 2023. W porównaniu z rokiem 2022 darowizny wzrosły o 59 mln NOK, czyli o 87 proc. Wpłaty od osób prywatnych i organizacji zawodowych nieco się zmniejszyły, podczas gdy darowizny od przedsiębiorstw komercyjnych i innych organizacji utrzymały się na wysokim poziomie lub wzrosły.

Przedsiębiorstwa komercyjne przekazały prawie 39 mln NOK, co stanowi najwyższą zarejestrowaną dotąd kwotę — o ponad siedem mln NOK więcej niż w 2023 i o ponad 30 mln NOK niż w 2022.

Partie mające reprezentację w Stortingu otrzymały łącznie 99,3 proc. wszystkich darowizn, które zostały zgłoszone. Najwięcej środków uzyskała Partia Konserwatywna (Høyre) – 35,5 mln NOK, następnie Partia Postępu (Fremskrittspartiet) z 24,4 mln NOK, a Partia Pracy (Arbeiderpartiet) zebrała 21,9 mln NOK. W porównaniu z rokiem wyborczym 2023, większość partii odnotowała spadki: Partia Zielonych (Miljøpartiet De Grønne) – o 49 proc., Partia Lewicy Socjalistycznej (Sosialistisk Venstreparti) – o 43 proc., Partia Pracy – o 38 proc.

Inne partie, takie jak Partia Liberalna (Venstre) – wzrost o 47 proc., Chrześcijańska Partia Ludowa (Kristelig Folkeparti) – o 42 proc., oraz Partia Postępu – o 39 proc.

Chociaż darowizny znacząco zwiększyły dochody partii politycznych w 2024 roku, to nadal wsparcie publiczne pozostaje ich głównym źródłem finansowania. Partie otrzymały nieco ponad 600 mln NOK w formie dotacji publicznej, z czego 84 proc. stanowiło wsparcie podstawowe i wyborcze państwa, przyznawane corocznie na podstawie liczby głosów uzyskanych w poprzednich wyborach.