Rosyjskie MSZ do norweskich władz: Nie wysyłajcie nam uchodźców. Norwegia zaprzestaje deportacji

To przełom w polityce migracyjnej Norwegii i Rosji. Porozumienie tych państw dotyczące odsyłania imigrantów weszło w życie 1 grudnia 2008 roku, a jego celem było wypracowanie efektywnych procedur identyfikacji i deportacji tych uchodźców, którzy nie spełniają warunków polityki azylowej, więc nie mogą przybyć do Norwegii lub Rosji, czy też otrzymać pozwolenie na pobyt w tych krajach. 

W sobotę, w odpowiedzi na prośbę Rosji, Norwegia ogłosiła, że tymczasowo zaprzestaje deportacji imigrantów, którzy przekroczyli na rowerach norwesko-rosyjską granicę w Storskog. Mimo to norweski rząd nadal zamierza zaostrzyć politykę azylową.

„Rosyjski minister spraw zagranicznych kontaktował się wczoraj (w zeszły piątek – red.) z norweskimi władzami w sprawie deportacji uchodźców ze Storskog” – można przeczytać w oświadczeniu ministerstwa spraw zagranicznych Norwegii. Chodzi o tych imigrantów, którzy przekroczyli rosyjsko-norweski punkt kontroli granicznej w Borisoglebsk-Storskog. „Do odwołania zaprzestajemy deportacji uchodźców, którzy przybyli przez Storskog. Rosyjskie władze chcą większej koordynacji nad procesem deportacji” – brzmi dalsza część oświadczenia.

Minister spraw zagranicznych Norwegii Borge Brende w wywiadzie dla telewizji NRK stwierdził, że swoją prośbę Rosjanie motywują „względami bezpieczeństwa”. Rzeczniczka prasowa rosyjskiego ministerstwa spraw zagranicznych Maria Zakharova powiedziała, że w zeszły piątek Moskwa poinformowała Norwegię o wstrzymaniu deportacji na przejściu granicznym Borisoglebsk-Storskog zgodnie z porozumieniem, które władze norweskie podpisały z Rosją w 2011 roku. Wyjątek będą stanowić ci uchodźcy, którzy nie spełniają norweskich norm w prawie azylowym, a także ci z ważnymi wizami i pozwoleniem na pobyt w Rosji.

Większość uchodźców dotarła do Storskog na rowerach, bo rosyjskie władze zakazały przekraczania arktycznej granicy na piechotę. Z kolei Norwegia traktuje jak przemytnika każdego, kto przewiezie przez granicę imigrantów samochodem lub ciężarówką.

W listopadzie 2015 roku rząd norweski postanowił odsyłać z kraju tych imigrantów, którzy mogli legalnie przebywać w Rosji lub legalnie przekroczyli rosyjską granicę. Swoją decyzję argumentował tym, że skoro mogli przebywać tam zgodnie z prawem, to Rosja jest dla nich bezpiecznym krajem.

Większość z 5,5 tys. imigrantów z Syrii, Afganistanu, Iraku czy Iranu przybyła z Rosji do Norwegii w zeszłym roku. Podróż przez tzw. arktyczny szlak często była dla nich ostatnim etapem żmudnej i ciężkiej przeprawy przez Arktykę do Europy. Norwegia nie jest członkiem Unii Europejskiej, jednak należy do strefy Schengen, więc przekroczenie granicy w Storskog nie wymaga okazania paszportu.

Tydzień temu we wtorek norweska policja autobusem odesłała do Rosji 13 imigrantów. Kolejne deportacje zaplanowano na czwartek i piątek, jednak, jak to określiły władze, odwołano je „ze względów logistycznych”. Kilkadziesiąt uchodźców przetransportowano do miasta na granicy Kirkenes, gdzie mieli oczekiwać dalszych deportacji, jednak część osób uciekła, a trzech imigrantów otrzymało schronienie w miejscowym kościele.

Marek Linha, szef Norweskiej Organizacji dla Poszukujących Azylu (NOAS) powiedział, że w Rosji uchodźcy mogą czekać lata na przyznanie im azylu. – Taki proces może zająć lata. W jego trakcie imigrantom grozi aresztowanie i odesłanie ich do kraju, z którego pochodzą. To rosyjska ruletka, bo nie ma żadnych gwarancji, ze otrzymasz azyl. Często trzeba płacić łapówki i można mieć problem z rosyjskimi służbami bezpieczeństwa – stwierdził.

20-go stycznia około 100 osób protestowało na prawie -30-stopniowym mrozie pod bramą ośrodka w Vesterleier przeciwko planowym odesłaniom kolejnych 50-60 osób do Murmańska bez rozpatrzenia wniosku o azyl. W tej chwili ośrodek dla uchodźców Vesterleier w Finnmarku służy jako punkt zbiorczy dla azylantów, którzy mają zostać odesłani do Rosji.  Protestujący nieśli zapalone pochodnie i śpiewali „Ellinors vise".

Oburzenie deportacjami wprost wyrażają niektórzy prawicowi politycy.

– Obecnie trwają deportacje azylantów z lodowatej Norwegii do jeszcze zimniejszej Rosji. Te masowe deportacje ubiegających się o azyl  nie mają sobie równych w historii Norwegii – na portalu Fremover pisze Vibeke Larsen, reprezentująca Partię Pracy (Ap) w Sametinget, parlamencie Samów Norwegii.

Mimo że deportacje uchodźców do Rosji wywołują spore kontrowersje, Norwegia planuje zaostrzyć swoją politykę azylową. Obecnie możliwe jest w tej sprawie nowe szerokie porozumienie. Trygve Slagsvold Vedum, szef Norweskiej Partii Centrum (Sp), popiera propozycje minister ds. imigracji i integracji Sylvi Listhaug (Frp). Spodziewa się, że także pozostałe partie norweskie opowiedzą się za szerokim politycznym rozwiązaniem kwestii uchodźców.

Partie rządzące Høyre i Frp uważają Sp za swojego sojusznika w sprawie polityki imigracyjnej, jednak liberałowie z Venstre zarzucają Sp ostry zwrot na prawo.

– Sytuacja się zmieniała i dlatego było konieczne zaostrzenie [red. polityki azylowej]. Zrobiliśmy to samo w 2008 roku w ramach rządu koalicyjnego, kiedy także byliśmy świadkami dużego napływu uchodźców –  odpiera zarzuty Vedum. 

Przypomnijmy, że propozycje Sylvi Listhaug to m.in. ostrzejsze wymogi dotyczące stałego pobytu – imigranci mają otrzymać pozwolenie na stały pobyt dopiero po 5 latach przebywania w Norwegii. Dodatkowym kryterium będzie też dobra znajomość języka norweskiego czy trzyletnia historia zatrudnienia.

Źródła: thelocal.no, fvn.no, aftenposten.no, fremover.no