Powrót do przeszłości – Tønsberg i okolice

Slottsfjellstårnet, foto: Wikipedia

Wielu naszych rodaków przemierza często trasę Oslo – Sandefjord i z powrotem, niewielu jednak wie, że w drodze na lotnisko, względnie z lotniska, mija bardzo ważne dla Norwegii miejsca. Nie ma tu zapierających dech w piersiach fiordów ani lodowców, jest za to najstarsze miasto w Norwegii. Witamy w Tønsberg!

Wedłud Snorrego Sturlasona, miasto zostało założone przed 872 rokiem, co czyni je najstarszym ośrodkiem miejskim na terenie Norwegii. Dzisiejsi historycy nie do końca się z tym zgadzają, przesuwając datę powstania miasta w przybliżeniu na rok 1100, ale tradycja wciąż pozostaje żywa, a tysiąclecie Tønsberg obchodzono w 1871 roku. Faktem jest, że chyba nigdzie w Norwegii nie znaleziono tylu przedmiotów pochodzących z czasów Wikingów, oraz że miasto przez wiele lat było prężnym ośrodkiem władzy, w twierdzy Tungsberghus rezydowało wiele koronowanych głów, m.in. król Magnus Lagabøte, za którego czasów powstało jednolite prawo obejmujące cały kraj (a twierdza została znacznie rozbudowana). Na tym terenie znajdowały się także potężne klasztory: Olavsklosteret i Gråbrødreklosteret. Wiek szesnasty przyniósł miastu śmierć i pożogę. Tunsberghus zniszczyli w 1503 roku szwedzcy żołnierze, zaś miasto uległo w 1536 roku pożarowi, po którym nie podniosło się przez wiele lat. Jego znaczenie odbudowało dopiero w osiemnastym wieku szkutnictwo i wielorybnictwo. Norwegowie chwalą się, że współczesne wielorybnictwo narodziło się właśnie tu. Dziś Tønsberg jest prężnym ośrodkiem handlowym, w którym mieszka prawie 50 000 mieszkańców.

Raz a dobrze

Jeśli ktoś nie dysponuje przesadnie dużą ilością czasu na zwiedzanie i interesuje go Tønsberg w pigułce, powinien wybrać się do Slottsfjellmuseet na Tarmannsveien. Placówka, będąca oddziałem Vestfoldmuseene, ukazuje historię miasta od czasów wikingów. Można tu zobaczyć oryginalny statek wydobyty z ziemi w Klåstad, odtworzony dziób słynnego statku pogrzebowego z Oseberg czy kopie strojów z tamtych czasów. Poza tym na kolejnych wystawach obejrzymy średniowieczne przedmioty wydobyte w czasie wykopalisk, siedemnastowieczne stroje, srebra i porcelanę oraz wnętrza mieszczańskiego domu. Na oddzielnej ekspozycji poświęconej wielorybnictwu znajdziemy m.in. dużą ilość szkieletów wielorybów, w tym największy na świecie szkielet płetwala błękitnego. W skład muzeum wchodzi ponadto niewielki skansen, który powinien spodobać się szczególnie dzieciom – latem po jego terenie chodzą wolno owce i konie. Z biletem do muzeum można również wejść na Slottsfjellstårnet (jeden z najbardziej rozpoznawalnych punktów w mieście), z której roztacza się malowniczy widok na miasto, fiord i rozległy kompleks średniowiecznych ruin.

Slottsfjellmuseet, foto: Wikipedia

W świecie Wikingów

Szalenie ciekawą propozycją, zwłaszcza dla miłośników brodatych żeglarzy w rogatych hełmach, jest Midgard historisk senter w Borre na północ od Tønsberg. W okolicy znaleziono mnóstwo przedmiotów pochodzących z czasów tych nieustraszonych zbójów (i przy okazji zręcznych handlowców). Historię można tam poznać wszechstronnie – oglądając wystawy, przechadzając się wśród kurhanów w Borreparken lub… rzucając toporem. Do wyboru – do koloru, nudzić się nie można (no chyba że ktoś się naprawdę uprze, ale po co w takiej sytuacji ruszać się z domu? Taniej wychodzi nudzić się w fotelu przed telewizorem…).

Midgard historisk senter, foto: Wikipedia

Przy dźwięku dzwonów

Ok. 7 km na północny wschód od centrum Tønsberg, w Nauen Gård, znajduje się zupełnie inne muzeum – muzeum kościelnych dzwonów (Klokkemuseet), utworzone przy jedynej czynnej w Norwegii odlewni (założonej w 1844 roku). Na 300 m2 powierzchni wystawowej zobaczymy liczne formy odlewnicze, modele, gotowe dzwony i sprzęt potrzebny do wykonania odlewów. Po muzeum oprowadzi nas Ole Christian Olsen Nauen, ludwisarz w piątym pokoleniu. Zobaczymy też pokaz slajdów i film ukazujący historię wytwarzania kościelnych dzwonów od średniowiecza po czasy współczesne. Wadą muzeum jest to, że przyjmuje ono tylko grupy zorganizowane i zawczasu umówione. Jeśli już jednak taką grupę zbierzemy, możemy nawet liczyć na pokaz prawdziwej pracy w odlewni.

Nøtterøy kirke, foto: Wikipedia

Z wiarą przez wieki

Miłośnicy starych kościołów i obiektów sakralnych nie będą okolicą Tønsberg zawiedzeni. Na zachodnim brzegu Oslofjord roi się od świątyń i ich ruin. Warto odwiedzić m.in. kościół Nøtterøy. Jego najstarsza romańska część pochodzi z dwunastego wieku. Świątynia zyskała obecny kształt po dziewiętnastowiecznych przebudowach. W środku znajdziemy informację na temat historii i architektury kościoła. Przybytek otoczony jest malowniczym cmentarzem i parkiem, w którym znajduje się pomnik poświęcony norweskim żołnierzom.

Inną wartą odwiedzenia świątynią jest Høyjord stavkirke z trzynastego wieku – jedyny ocalały na tych terenach kościół palowy i jeden z trzech kościołów posiadających centralny maszt (dwa pozostałe znajdują się w Nore i Uvdal), który podtrzymuje wieżyczkę na dachu. W sezonie letnim można wejść do środka z przewodnikiem, trzeba jednak starannie wybrać porę, bo codziennie organizowane są tylko dwa wejścia.

Høyjord stavkirke, foto: Wikipedia

Kurhany i statki

Jeśli już jesteśmy przy wierze, archeolodzy dość zgodnie twierdzą, że najwięcej informacji można uzyskać z grobów. A tych w okolicy Tønsberg nie brakuje. Jedno z największych odkryć miało miejsce na Oseberghaugen, gdzie w 1904 roku odkryto statek pogrzebowy wypełniony setkami przedmiotów. Przez długi czas uważano to miejsce za grób królowej Åsy, babki króla Haralda Hårfagre, ale szczegółowe analizy nie zdołały tego potwierdzić. Statek i większość eksponatów znajduje się obecnie w Vikingskipshuset na Bygdøy w Oslo, ale miejsce wykopalisk zachowano i zabezpieczono dla zwiedzających, którzy mogą zapoznać się z zawartością grobu przechodząc ścieżką poznawczą wzdłuż Vellebekken. Do Oseberghaugen można dojechać z centrum miasta autobusem nr 113.

Z innych miejsc pochówku należałoby wymienić Farmannshaugen, gdzie, wedle tradycji, pochowano króla Bjørna Farmanna, zamordowanego w 933 roku przez brata – Erika o jakże wdzięcznym przydomku Blodøks (Krwawy Topór). Na Haugar, praktycznie w centrum miasta, spoczywają synowie wspomnianego króla Haralda Hårfagre – Olav i Sigrød. Groby znajdziemy także w Stokke, Slagen i Søndre Hella.

Oseberghaugen, foto: Wikipedia

Niemal wszystkie atrakcje turystyczne miasta zorganizowane są wokół dziejów tych terenów. Historia wyziera z każdego kamienia i każdej deski, ciężko się od niej opędzić. W środku miasta znajdują się ruiny średniowiecznej rotundy, a pod budynkiem biblioteki spoczywa sześciu wikingów. Ale po historię właśnie się tu przyjeżdża. Tu, do najstarszego miasta w kraju. Jak wspomniałam, nie uświadczymy tu fiordów o stromych ścianach ani malowniczych wodospadów, są za to piękne widoki na Oslofjord, sympatyczne kafejki i plaże. Są też festiwale – można posłuchać popu, rocka i metalu, z którego ta okolica słynie. Pomyślcie o tym czasem przemierzając drogę E18 między Oslo a lotniskiem Sandefjord Torp. Może warto czasem zboczyć z utartych szlaków?

Przydatne strony www:

www.visittonsberg.com

www.visitnorway.com/en/Product/?pid=40906

	Dodatkowe informacje
Slottsfjellmuseet Farmannsveien 30 3111 Tønsberg www.vfm.no	Godziny otwarcia: 09.05-10.09 pn-nd 11.00-16.00 Reszta roku śr-nd 11.00-16.00 Ceny biletów: Dorośli – 60 NOK Dzieci/emeryci/studenci – 40 NOK Bilet rodzinny – 130 NOK Bilet upoważnia do wstępu na Slottsfjelltårnet. We wtorki wstęp wolny.
Midgard Historisk Senter Birkelyveien 9 3184 Borre midgardsenteret.no	Godziny otwarcia: 01.05-15.09 pn-nd 11.00-16.00 Reszta roku śr-pt 11.00-14.00, nd 11.00-16.00 Ceny biletów: Dorośli – 60 NOK Dzieci/emeryci/studenci/wojskowi – 40 NOK Dzieci do 7 lat – wstęp wolny Bilet rodzinny – 130 NOK Grupy (min. 20 os.) – 40 NOK/os.
Klokkemuseet – Nauen Gård Nauen gård Åshaugveien 168 3157 Barkåker klokkestoperi.no	Godziny otwarcia: Muzeum jest otwarte po wcześniejszym umówieniu się. Ceny biletów (oprowadzanie/oprowadzanie + odlewanie): Grupy (min. 20 os.) – 50/100 NOK/os.
Nøtterøy kirke Borgheim 3140 Nøtterøy www.kirken.notteroy.no	Godziny otwarcia: pn-pt 09.00-13.00
Høyjord stavkirke Høyjord 3158 Andebu www.andebu.kommune.no/Om-Andebu/Kirker/Hoyjord-stavkirke/	Godziny otwarcia (oprowadzanie): Lipiec pn-pt 17.00 i 17.30 sb 11.00 i 11.30 Wejście dla grup poza sezonem lub wyznaczonymi godzinami należy ustalić wcześniej, oprowadzanie indywidualne poza wyznaczonymi godzinami jest możliwe w środy po wcześniejszym umówieniu. Ceny biletów: Dorośli – 20 NOK Dzieci – wstęp wolny Grupy > 10 os. – 200 NOK