Strona korzysta z plików cookies

w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Przejdź do serwisu

Rozlicz podatek za 2023

14
Emerytura norweska

Od przystąpienia Polski do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (którego członkiem jest również Norwegia) minęło już prawie pięć lat. Coraz więcej osób, które wyjechały do pracy do Norwegii zastanawia się, czy będzie miało – szczególnie po powrocie do kraju - prawo do świadczeń emerytalnych z Norwegii.


Poniżej postaram się odpowiedzieć na to i inne, związane z tym, pytania.


Ponieważ system emerytalny to bardzo szerokie zagadnienie, nie sposób omówić go szczegółowo i z uwzględnieniem wszystkich przypadków w jednym tylko artykule. Dlatego też zajmę się tylko najważniejszymi zagadnieniami, skupiając się na sprawach, które mogą być istotne dla Polaków mających prawo do świadczeń emerytalnych z Norwegii.

Więcej można dowiedzieć się z Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (
Folketrygdloven).


Norweski system emerytalny

Norweski system emerytalny jest, z grubsza rzecz ujmując, podobny do polskiego i składa się z trzech elementów (posługując się terminologią przyjętą w Polsce - „filarów"): dwóch obowiązkowych i jednego dowolnego.




I. „filar"- Emerytura z Folketrygden

Podstawowym systemem emerytalnym w Norwegii jest Folketrydgen (norweski Zakład ubezpieczeń społecznych) Członkostwo w Folketrygden jest warunkiem uzyskania większości świadczeń socjalnych w Norwegii, w tym emerytury. (Więcej o członkostwie w Folketrygden - patrz niżej.)

Wysokość emerytury z Folketrygden zależy od kilku czynników: wysokości zarobków (a konkretnie - wysokości dochodu będącego podstawą do emerytury - pensjonsgivende inntekt), długości członkostwa w Folketrygden, długości okresu składkowego (jak długo pracowało się w Norwegii i odprowadzało składki do Folketrygden), stanu cywilnego i tego, czy współmałżonek otrzymuje świadczenia z Folketrygden.

Emerytura z Folketrygden to podstawowe świadczenie emerytalne w Norwegii i w związku z tym omówię je szerzej (poniżej).




II. „filar" - Obowiązkowe pracownicze programy emerytalne (Obligatorisk Tjenestepensjon - OTP)

OTP zostały wprowadzone w roku 2006, w ramach reformy systemu emerytalnego. Część emerytury wypłacana z OTP nosi nazwę „tjenestepensjon", czyli „emerytura usługowa". Obowiązek utworzenia programu emerytalnego (OTP) dla pracowników obejmuje większość pracodawców w Norwegii.

Istnieją dwa typy OTP:

  • Oparte na stałej stopie składki (innskuddsbaserte pensjonsordninger) - pracownicy płacą określone z góry składki roczne. Programy tego typu oferowane są przez banki, towarzystwa ubezpieczeń na życie, fundusze emerytalne i fundusze inwestycyjne.
  • Oparte na stałej stopie świadczenia (ytelsesbaserte pensjonsordninger) - zapewniają z góry określoną wysokość świadczenia, stanowiącego zazwyczaj określony procent pensji pracownika w momencie jego przejścia na emeryturę. Programy tego typu oferowane są przez towarzystwa ubezpieczeń na życie i fundusze emerytalne.
Jeśli pracodawca wybrał program oparty na stałej stopie składki, jej (składki) wysokość musi wynosić co najmniej 2% wynagrodzenia brutto (jeśli pensja mieści się pomiędzy 1 a 12 G)




III. „filar" - Ubezpieczenia prywatne

Każdy pracownik może, oprócz obowiązkowego uczestnictwa w Folketrygden i OTP, wykupić dodatkowe ubezpieczenie emerytalne w jakimś prywatnym funduszu emerytalnym. Jest to opcja dowolna.



W jaki sposób Polacy mogą nabyć prawo do świadczeń emerytalnych z Norwegii?

Obywatele polscy nabywają prawo do emerytury norweskiej, jeśli byli członkami norweskiego Zakładu ubezpieczeń społecznych (Folketrygden) przez okres minimum 3 lat (i te trzy lata musiały przypaść na okres, gdy dana osoba była starsza niż 16 lat - czyli - ktoś, kto mieszkał w Norwegii jako dziecko, np. od 4 do 9 roku życia i był wtedy członkiem Folketrygden, nie będzie mieć z tej okazji prawa do norweskiej emerytury).

Nie muszą to być lata bezpośrednio po sobie następujące, tj. można np. być członkiem Folketrygden przez rok, potem wrócić do Polski na parę lat, przyjechać do Norwegii i uczestniczyć w Folketrygden przez kolejne 2 lata. Okresy członkostwa będą się sumować.


Kto jest członkiem Folketrygden?

Zasadniczo wszystkie osoby osiedlone (przebywające w Norwegii co najmniej przez rok) i/lub pracujące w Norwegii stają się członkami norweskiego zakładu ubezpieczeń społecznych (Folketrygden).


Wyjątek: Osoby oddelegowane do pracy w Norwegii przez firmę polską, które zwolnione są z członkostwa w Folketrygden na podstawie dokumentu E 101. Osoby te pozostają członkami polskiego ZUS-u i nie są za nie odprowadzane w Norwegii składki na ubezpieczenia społeczne.


Członkowie rodzin: Jeśli osoba pracująca w Norwegii przeprowadzi łączenie rodzin i sprowadzi do Norwegii współmałżonka, osoba te również zostanie objęta członkostwem w Folketrygden i uzyska prawo do świadczeń emerytalnych - nawet jeśli nigdy nie podejmie pracy w Norwegii. (nie będzie to, oczywiście, wysoka emerytura, ale zawsze... )


Jak można sprawdzić, czy jest się członkiem Folketrygden?

Pracodawcy polscy nie zawsze informują pracowników, gdzie odprowadzają za nich składki na ubezpieczenia społeczne. To, czy składki były odprowadzane w Norwegii, czy nie, widać na wyniku rozliczenia podatkowego (po norwesku: Skatteoppgjør, po angielsku: Tax assessmant notice).

Należy sprawdzić pozycję Pensjonsgivende inntekt/Pensionable income. Jeśli wartość podana w tym punkcie będzie stanowić równowartość wszystkich uzyskanych w Norwegii dochodów brutto w danym roku, oznacza to, że całość dochodu podlegała obowiązkowi składkowemu i że przez cały okres zatrudnienia pracownik był członkiem Folketrygden.

Jeśli wartość będzie niższa niż suma dochodów brutto, oznaczać to będzie, że część dochodów zwolniona była z obowiązku składkowego i w tym okresie nie było członkostwa w Folketrygden (często zdarza się to w wypadku osób, które najpierw zostały oddelegowane do Norwegii przez firmę polską, a potem zmieniły pracę i zatrudniły się bezpośrednio w firmie norweskiej.)

Jeśli wartość pozycji Pensjonsgivende inntekt/Pensionable income wynosi zero, oznacza to, że pracownik był przez cały czas członkiem polskiego systemu ubezpieczeń społecznych.


Emerytura z Folketrygden

Emerytura uzyskiwana z norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych, czyli z „I filara", jest podstawowym elementem świadczeń emerytalnych wypłacanych w Norwegii. Dlatego też poświęcę jej najwięcej miejsca.


Części składowe

Emerytura z Folketrygden składa się z emerytury podstawowej (grunnpensjon), emerytury dodatkowej (tillegspensjon) i/lub dodatku specjalnego (særtillegg). Dodatek specjalny będzie wypłacany emerytom, którzy nie wypracowali sobie prawa do emerytury dodatkowej, lub jeśli wysokość emerytury dodatkowej jest niższa niż wysokość dodatku specjalnego. Emeryci mający na utrzymaniu współmałżonka i/lub dzieci mogą otrzymać dodatek opiekuńczy (forsørgingstillegg) - po sprawdzeniu wysokości dochodów.


Emerytura podstawowa - Grunnpensjon

Wysokość emerytury podstawowej ustalana jest na podstawie długości okresu członkostwa w Folketrygden, niezależnie od uzyskiwanych w tym czasie dochodów (lub ich braku).


Warunkiem otrzymania emerytury podstawowej jest minimum 3-letni okres członkostwa (trygdetid) w Folketrygden, natomiast emeryturę tę w pełnym wymiarze otrzymają osoby, które były członkami Folketrygden przez minimum 40 lat (wyjątek - uchodźcy, którzy otrzymują pełny wymiar grunnpensjon niezależnie od długości członkostwa). Jeśli okres członkostwa w Folketrygden był krótszy, wymiar grunnpensjon zostanie odpowiednio zredukowany.


Emerytura podstawowa w pełnym wymiarze (full grunnpensjon) = 100% stawki podstawowej zakładu ubezpieczeń społecznych (G) (definicja - patrz-> słowniczek)


Uwaga! Jeśli jednak emeryt będzie mieszkać ze współmałżonkiem (konkubentem/ partnerem, z którym mieszkał/a razem przez 12 z ostatnich 18 miesięcy), który:

  • otrzymuje tymczasową zapomogę inwalidzką (uførestønad), rentę inwalidzką (uførepensjon) lub emeryturę (alderspensjon) z Folketrygden; lub
  • otrzymuje emeryturę wg. zasad i stawek określonych w układzie zbiorowym (avtalefestet pensjon - ATP), od której to emerytury liczą mu się punkty emerytalne; lub
  • osiąga roczny dochód (wliczając w to dochody kapitałowe), przekraczający 2 G -
pełny wymiar jego emerytury podstawowej (grunnpensjon) wyniesie 85% G (jeśli był członkiem Folketrygden przez minimum 40 lat. Jeśli członkostwo trwało krócej, wartość ta zostanie odpowiednio zredukowana).


Emerytura dodatkowa - Tilleggspensjon

Zdecydowanie najbardziej skomplikowany element systemu emerytalnego. :)


Jej wysokość zależy od uzyskiwanego dochodu będącego podstawą do emerytury (pensjonsgivende inntekt) - wyrażonego za pomocą końcowej średniej liczby punktów emerytalnych, a także od ilości lat składkowych (poengår).


Warunkiem uzyskania prawa do emerytury dodatkowej (tilleggspensjon) jest posiadanie przez daną osobę przynajmniej 3 lat składkowych (poengår), tj. lat podczas których wypracowało się jakieś punkty emerytalne (pensjonspoeng).


Zanim przejdę do dalszych wyjaśnień, muszę zdefiniować kilka pojęć:


Rok składkowy (poengår) - rok kalendarzowy (późniejszy niż 1966 - Folketrygden zaczął funkcjonować w mniej więcej obecnym kształcie od roku 1967), w którym dana osoba wypracowała sobie punkty emerytalne (ewentualnie: na który zaliczono jej potencjalne przyszłe punkty - tak jest w przypadku np. osób ubiegających się o rentę inwalidzką; lub na przyznano punkty zastępcze - tak jest w przypadku np.osób sprawujących opiekę nad dzieckiem lub osobą starszą. )


Punkty emerytalne (pensjonspoeng) - punkty emerytalne. Ich ilość odzwierciedla wysokość podstawy emerytalnej. Zasadniczo, punkty emerytalne wypracowuje się, uzyskując dochody z pracy zarobkowej, ale istnieją też inne możliwości. Poniżej lista „rodzajów" punktów emerytalnych:


a) faktyczne („zwyczajne") punkty emerytalne (faktiske pensjonspoeng) - wylicza się je na podstawie osiąganego dochodu, będącego podstawą do emerytury (pensjonsgivende inntekt) - patrz -> omówienie poniżej

b) przyszłe punkty emerytalne (framtidige pensjonspoeng) - wyliczane „naprzód" w przypadku ubiegania się o rentę inwalidzką - nie będą omawiane szerzej (więcej informacji - patrz -> Folketrygdloven)

c) przyszłe punkty emerytalne (framtidige pensjonspoeng) - służące do wyliczania emerytury lub renty wdowiej po zmarłym, który miał prawo do tilleggspensjon - to zagadnienie nie będzie tu omawiane (więcej informacji - patrz -> Folketrygdloven)

d) „zastępcze" punkty emerytalne (godskrevne pensjonspoeng) - naliczane w latach, w których otrzymywało się np. rentę inwalidzką - to zagadnienie nie będzie tu omawiane (więcej informacji - patrz -> Folketrygdloven)

e) „zastępcze" punkty emerytalne za opiekę (godskrevne pensjonspoeng for omsorg) - przyznawane za każdy rok, w którym dana osoba wykonywała w domu pracę polegającą na opiece (nad dzieckiem, osobą starszą, chorą itp.) - patrz -> krókie omówienie poniżej.


Wypracowywanie faktycznych punktów emerytalnych

Punkty emerytalne wypracowuje się, jeśli w danym roku dochód będący podstawą do emerytury (pensjonsgivende inntekt) przekroczy stawkę podstawową - G.

Punkty emerytalne można wypracowywać począwszy od roku kalendarzowego, w którym kończy się 17 lat i maksymalnie do roku, w którym kończy się 69 lat.




Ilość punktów emerytalnych wypracowanych w danym roku wylicza się w ten sposób, że tę część dochodu (pensjonsgivende inntekt), która przekracza stawkę podstawową (G), dzieli się przez stawkę podstawową (G) .


Jeśli stawka podstawowa (G) zmieni się w trakcie roku, do obliczeń bierze się średnią starej i nowej stawki.


W opisany powyżej sposób oblicza się punkty emerytalne od dochodów nieprzekraczających 6 G.

Od dochodów pomiędzy 6 a 12 G do obliczania ilości punktów emerytalnych bierze się tylko 1/3 kwoty dochodu.

Dochody przekraczające 12 G nie są brane pod uwagę.


Punkty emerytalne wylicza się z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.


PRZYKŁADY

Jan, Sven i Johnny pracują w Norwegii i odprowadzają tam składki na ubezpieczenia społeczne. W roku 2008 Jan zarobił 248 500 NOK, Sven zarobił 530 000 NOK, a Johnny 1 095 000 NOK.

Wysokość G do 01.05.2008 wynosiła 66 812 NOK, po 1.05.2008 - 70 256 NOK. Średnia wartość G wynosi zatem 68 534 NOK

Ilość wypracowanych przez każdego z trzech panów punktów emerytalnych w 2008 roku wygląda następująco:




Jan (jego dochód nie przekroczył 6 G)

(248 500 - 68 534) : 68 534 = 179 966 : 68 534 = 2,63

Ilość punktów emerytalnych Jana: 2,63




Sven (jego dochód mieścił się pomiędzy 6 a 12 G)

6 x G = 411 204 NOK - od tej kwoty Sven będzie miał 5 pełnych punktów emerytalnych ->

( (411 204 - 68 534) : 68 534 = 342 670 : 68 534 = 5)

Dochód powyżej 6 G:

(530 000 - 411 204) : 3 : 68 534 = 118796 : 3 : 68 534 = 0,58

Łączna ilość punktów emerytalnych Svena: 5,58


Johnny (jego dochód przekroczył 12 G)

6 x G = 411 204 NOK - od tej kwoty Johnny będzie miał 5 pełnych punktów emerytalnych

( (411 204 - 68 534) : 68 534 = 342 670 : 68 534 = 5)

12 x G = 822 408 NOK, a zatem dochód pomiędzy 6 a 12 G to kolejne 411 204 NOK, od których liczymy punkty emerytalne Johnny'ego następująco:

411 204 : 3 : 68 534 = 2

Od części dochodu Johnny'ego przekraczającej 12 G nie naliczamy żadnych punktów emerytalnych.

Łączna ilość punktów emerytalnych Johnny'ego: 7,00 (najwyższa możliwa do wypracowania liczba punktów emerytalnych).

Punkty emerytalne za opiekę

Za każdy rok, kiedy osoba będąca członkiem systemu ubezpieczeń społecznych opiekuje się dzieckiem, osobą starszą lub chorą, otrzymuje ona 3 punkty emerytalne - jeśli mamy do czynienia z jednym z poniższych przypadków:

  • jeśli osoba ta przez minimum pół roku w ciągu roku sprawowała codzienną opiekę nad dzieckiem do lat siedmiu. Za rok, w którym dziecko się urodziło, przyznaje się 3 punkty emerytalne, nawet jeśli opieka w tym roku była krótsza niż pół roku. Punkty otrzymuje ta osoba, która pobiera zasiłek na dziecko (barnetrygd).
  • jeśli osoba ta przez minimum pół roku w ciągu roku sprawowała opiekę nad osobą chorą, niepełnosprawną lub osobą starszą, będącą członkiem systemu ubezpieczeń społecznych lub otrzymującą emeryturę/rentę z Folketrygden. Wymiar opieki, wymagany do przyznania punktów emerytalnych, to minimum 22 godziny tygodniowo.
Maksymalna liczba punktów emerytalnych, które można wypracować w ciągu jednego roku (niezależnie od tego, czy będą to punkty faktyczne, przyszłe, zastępcze, czy kombinacja różnych rodzajów punktów) to 7,00.

Ilość wypracowanych w danym roku punktów emerytalnych jest zawsze podana na wyniku rozliczenia podatkowego (Skatteoppgjør/Tax assessment notice).

Średnia końcowa punktów emerytalnych (sluttpoengtall) - średnia punktów emerytalnych, używana przy wyliczaniu wysokości emerytury dodatkowej (tilleggspensjon). Jako sluttpoengtall bierze się średnią punktów emerytalnych z 20 najlepszych lat (lat, w których wypracowało się najwięcej punktów). Jeśli dana osoba uzyskiwała punkty emerytalne tylko przez okres 20 lat lub krótszy, sluttpoengtall będzie średnią ze wszystkich lat.


PRZYKŁADY

Jan przed osiągnięciem wieku emerytalnego przepracował w Norwegii 4 lata. Przez te cztery lata wypracowywał sobie następujące punkty emerytalne:

1,68 2,30 2,02 i 2,62

W jego przypadku do sluttpoengtall będą liczyć się wszystkie lata.

Sluttpoengtall Jana: (1,68 + 2,30 + 2,02 + 2,62) : 4 = 8,57 : 4 = 2,14


Sven zaczął pracę jeszcze będąc studentem i łącznie przepracował w Norwegii 43 lata.

Do jego średniej bierzemy 20 najwyższych rocznych punktów emerytalnych, dajmy na to:

(4,79 + 4,79 + 5,02 + 5,05 + 5,12 + 5,12 + 5,13 + 5,17 + 5,20 + 5,21 + 5,27 + 5,30 + 5,33 + 5,34 + 5,45 + 5,45 + 5,50 + 5,56 + 6,01 + 5,58) : 20 = 105,39 :20 = 5,27

Sluttpoengtall Svena: 5,27


Kariera Johnny'ego przebiegała według scenariusza „od pucybuta do milionera". Przez pierwsze lata (a było ich trochę) zarabiał mało i zdobywał mało punktów emerytalnych, albo nie zdobywał ich wcale; potem jego kariera nabrała przyspieszenia i zaczął zarabiać krocie, jednak lat składkowych (poengår) miał łacznie jedynie 18. W związku z tym przy obliczaniu jego sluttpoengtall trzeba będzie wziąć pod uwagę wszytkie te lata.

Średnią punktów emerytalnych (sluttpoengtall) Johnny'ego wyliczamy tak:

(0,02 + 0,62 + 1,07 + 1,25 + 1,65 + 2,17 + 4,05 + 5,76 + 6,07 + 6,25 + 6,72 + 6,79 + 6,98 + 7,00 + 7,00 + 7,00 + 7,00 + 7,00) : 18 = 84,4 : 18 = 4,69

Sluttpoengtall Johnny'ego: 4,69

Obliczanie wysokości emerytury dodatkowej (tilleggspensjon)

Pełna pensja dodatkowa (full tilleggspensjon) wypłacana jest osobom mającym minimum 40 lat składkowych (poengår). Jeśli liczba lat składkowych była mniejsza, również emerytura dodatkowa będzie odpowiednio niższa.


Przy wyliczeniach należy pamiętać o tym, że obowiązują różne przeliczniki dla lat składkowych przed rokiem 1992 i lat składkowych po 1991 roku.

Wyliczenia wyglądają tak:

  • lata składkowe (poengår) przed 1992

    •  
        45% x G x sluttpoengtall x ilość lat składkowych : 40

- lata składkowe (poengår) po 1991 (1992 - do dziś)

42% x G x sluttpoengtall x ilość lat składkowych : 40



Jeśli łączna ilość lat składkowych (i przed i po roku 1992) wyniesie więcej niż 40, ilość lat składkowych po roku 1991 zostanie zredukowana (maksymalna ilość lat składkowych uwzględnianych w wyliczeniu to 40). Natomiast będzie brać się pod uwagę wszystkie lata składkowe przed rokiem 1992.


PRZYKŁADY

Zobaczmy jak wysoką emeryturę dodatkową (tilleggspensjon) wypracował sobie wspomniany we wcześniejszych przykładach Jan.

Dla przypomnienia: Jan przepracował w Norwegii 4 lata, jego sluttpoengtall wyniosła 2,14.

Jan przyjechał do Norwegii po przystąpieniu Polski do EOG, w roku 2004 (czyli obliczamy według wzoru dla lat 1992- )

Wysokość G to obecnie (styczeń 2009) 70 256 NOK

42% x 70 256 x 2,14 x 4 : 40 = 6315 NOK (rocznie)

(miesięcznie: 526 NOK)

A teraz spójrzmy na Svena.

Przypominam: Sven przepracował w Norwegii 43 lata, jego sluttpoengtall wyniosła 5,27.

Sven zaczął pracować w roku 1965, a przeszedł na emeryturę od poczatku roku 2009, czyli przepracował 26 lat do roku 1991 i 17 lat po roku 1991. Ponieważ maksymalna liczba lat, jaką bierze się do obliczeń, wynosi 40, „obcinamy" liczbę lat po roku 1991 do 14.

Tilleggspensjon Svena obliczamy tak:

(lata do 1965-91):

45% x 70 256 NOK x 5,27 x 26 : 40 = 108 298 NOK

(lata od 1992 - ):

42% x 70 256 NOK x 5,27 x 14 : 40 = 54 427 NOK

Łącznie: 108 298 + 54 427 = 162 725 NOK (rocznie) (miesięcznie: 13 560,50 NOK)


Ponieważ wiemy, że Sven miał pełny okres uczestnictwa w Folketrygden (40 lat - a nawet więcej), wiemy, że dostanie też pełną emeryturę podstawową (full grunnpensjon) - 70 256 NOK rocznie. Czyli razem wysokość emerytury z Folketrygden Svena wyniesie 232 981 koron rocznie (19 415 NOK miesięcznie)

Dodatek specjalny - Særtillegg

Przysługuje emerytom, którzy nie mają prawa do emerytury dodatkowej (tilleggspensjon - patrz niżej) albo których emerytura dodatkowa jest niższa niż særtillegg. (W tym drugim przypadku særtillegg będzie stanowił uzupełnienie tilleggspensjon, tak by łączna wysokość emerytury z Folketrygden osiągnęła wymaganą wysokość minimalną.)

Warunkiem uzyskania prawa do dodatku specjalnego jest posiadanie prawa do emerytury podstawowej (grunnpensjon), czyli 3 lata członkostwa w Folketrygden, a aby móc otrzymać dodatek specjalny w pełnej kwocie, trzeba być członkiem Folketrygden minimum 40 lat. (Wyjątek - uchodźcy.)

Wysokość dodatku specjalnego ustala parlament norweski (Storting) jako procent od stawki podstawowej (G).

Istnieją dwie stawki dodatku specjalnego - normalna (ordinær sats) i minimalna (minstesats). To, według której stawki emeryt będzie otrzymywał dodatek (særtillegg), zależeć będzie od jego stanu cywilnego i ewentualnych dochodów/świadczeń otrzymywanych przez współmałżonka.

Stawka normalna (ordinær sats) w roku 2008 wynosiła 79,33% G.

Minstepensjon - emerytura minimalna

Minstepensjon to minimalne świadczenie emerytalne, jakie musi otrzymać każdy emeryt, który miał pełny okres uczestnictwa w Folketrygden (40 lat). Jeśli okres członkostwa był krótszy, emerytura będzie odpowiednio niższa.

W najbardziej standardowych przypadkach wysokość minstepensjon wynosi (cały czas mówimy o osobach, które były członkami Folketrygden przez minimum 40 lat):

  • w przypadku osoby samotnej - aktualna wysokość G + aktualna wartość dodatku specjalnego (særtillegg) wg. stawki normalnej (ordinær sats)
  • w przypadku małżeństw/konkubinatów itp. - 170% aktualnej wysokości G + 2 x aktualna wysokość dodatku specjalnego wg. stawki normalnej.
Koordynacja emerytury z Folketrygden z emeryturą z innych źródeł

Jeśli otrzymuje się lub będzie się otrzymywać emeryturę z innych źródeł (systemów emerytalnych lub ubezpieczeniowych) niż zakład ubezpieczeń społecznych (Folketrygden), emerytura ta może zostać zredukowana w związku z otrzymywaniem emerytury z zakładu ubezpieczeń. W takim wypadku należy skontaktować się ze swoją kasą emerytalną lub towarzystwem ubezpieczeniowym w celu uzyskania bliższych informacji.

Wiek emerytalny i wypłata emerytury

Wiek emerytalny w Norwegii wynosi 67 lat. Wypłacanie emerytury może zacząć się najwcześniej w miesiącu następującym po tym miesiącu, w którym ukończyło się 67 lat.

Występowanie z wnioskiem o wypłatę emerytury

Należy wypełnić formularz „Krav om alderspensjon" („Wniosek o wypłatę emerytury") i wysłać go do urzędu NAV (W przypadku kiedy osoba mająca prawo do świadczenia przebywa w Polsce, powinna zrobić to za pośrednictwem polskiego ZUS-u -> patrz punkt „Wypłata emerytury norweskiej w Polsce"). Należy to zrobić ze sporym wyprzedzeniem (1-3 m-cy) w stosunku do tego miesiąca, od którego chciałoby się zacząć otrzymywać wypłatę świadczeń emerytalnych.

Emerytura i chorobowe

Chorobowe (sykepenger) nie może być wypłacane jednocześnie z pełnowymiarową emeryturą. Jeśli przebywa się na zwolnieniu lekarskim w okresie, kiedy osiąga się wiek emerytalny i chciałoby się zacząć otrzymywać emeryturę, należy skontaktować się z NAV-em w celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji.

Emerytura i dochód z pracy

Do czasu ukończenia 68 roku życia ma się prawo do emerytury w pełnej wypracowanej kwocie, nawet jeśli będzie się w dalszym ciągu pracowało zarobkowo. Innymi słowy, do czasu ukończenia 68 lat wymiar emerytury nie zostanie zmniejszony o wypracowany dodatkowo dochód z pracy.


Począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym ukończy się 68 lat, aż do miesiąca w którym ukończy się 70 lat, wysokość emerytury będzie pomniejszana, jeśli roczny dochód (z pracy) emeryta przekroczy dwukrotność stawki podstawowej (grunnbeløp - G) zakładu ubezpieczeń społecznych. W takim wypadku emerytura zostanie zmiejszona o 40% dochodu przekraczającego dwukrotność stawki podstawowej (G).

Jeśli w latach, w których będzie kończyć 67, 68 i 69 lat, emeryt będzie uzyskiwał dochód z pracy wyższy niż stawka podstawowa (G), jego emerytura dodatkowa, wypłacana od miesiąca następującego po ukończeniu 70 roku życia, będzie mogła być wyższa (dlatego, że dana osoba będzie mogła wypracować sobie w tych latach dodatkowe punkty emerytalne).

Wypłata emerytury norweskiej w Polsce

Na mocy umowy EOG, osoba wyprowadzająca się z Norwegii do innego kraju EOG (np. do Polski), która przestaje być członkiem Folketrygden, zachowuje prawo do wypłaty norweskiej emerytury.

(Uwaga! Nie należy mylić tego z przeniesieniem emerytury wypracowanej w Norwegii/punktów emerytalnych do Polski (tj. norweskie punkty emerytalne/dochód z Norwegii nie zostaną uwzględnione przy wyliczaniu wysokości emerytury z ZUS-u w Polsce!))

Osoba, która ma wypracowane prawo do emerytury w więcej niż jednym kraju EOG - w tym przypadku w Polsce i w Norwegii - zgłasza się do zakładu ubezpieczeń społecznych w jednym tylko kraju - czyli - jeśli wróciła do Polski - do ZUS-u.

Norweską emeryturę dla takiej osoby będzie wypłacać NAV Utland (Urząd pracy i polityki społecznej - wydział zagranica), ale za pośrednictwem polskiego ZUS-u.

Więcej na ten temat można przeczytać na rządowej stronie z informacjami dla powracających imigrantów:

http://www.powroty.gov.pl/powrotnik/tag,emerytury.html


słowniczek:

Uwaga - część pojęć została zdefiniowana szerzej w samym tekście.

E-101 - „Zaświadczenie dotyczące ustawodawstwa właściwego." Formularz stosowany m.in. w przypadku pracowników delegowanych, potwierdzający stosowanie ustawodawstwa państwa wysyłającego. Okres oddelegowania nie może przekraczać dwunastu miesięcy.

EOG - Europejski Obszar Gospodarczy. Obejmuje kraje Wspólnot Europejskich, a także Norwegię, Islandię i Liechtenstein.

Folketrygden - norweski Zakład ubezpieczeń społecznych. I „filar" norweskiego systemu emerytalnego.

Folketrygdloven - Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Zawiera przepisy dotyczące m.in. norweskich emerytur, rent, zasiłków, chorobowego itd. Podstawowe źródło informacji do niniejszego artykułu

G - od: „grunnbeløp" - stawka podstawowa norw. Zakładu ubezpieczeń społecznych (Folketrygden). Podstawowa wartość przy wyliczaniu różnego rodzaju świadczeń i/lub praw do nich. Obecnie (styczeń 2009) stawka ta wynosi 70 256 NOK rocznie (5 854,66 NOK miesięcznie). Stawka ta jest podnoszona przez Storting (parlament norweski) raz do roku.

Grunnpensjon - „emerytura podstawowa", jedna z części składowych emerytury z Folketrygden (I „filar"). Niezależna od dochodów, ale zależna od długości członkostwa w Folketrygden.

Minstepensjon - emerytura minimalna. Najniższe świadczenie emerytalne w Norwegii. Grunnpensjon + særtilleg.

NAV - Norweski urząd pracy i polityki socjalnej - odpowiada, m.in., za wypłatę świadczeń emerytalnych.

OTP - Obowiązkowe Pracownicze Programy Emerytalne - II „filar" norweskiego systemu emerytalnego.

Pensjonsgivende inntekt - dochód będący podstawą do emerytury. W rozliczeniu podatkowym jest to dochód brutto, od którego liczone są składki na ubezpieczenia społeczne.

Pensjonspoeng - punkty emerytalne. Jeden z czynników wpływających na wysokość emerytury dodatkowej (tilleggspensjon) z Folketrygden. Ilość punktów emerytalnych wypracowanych w danym roku to iloraz tej części dochodu będącego podstawą emerytalną (pensjonsgivende inntekt), która przekracza wysokość stawki G i stawki G.

Poengår - lata, w których wypracowano jakieś punkty emerytalne. Okres, w którym członek Folketrygden uzyskiwał dochody, odprowadzał składki na ubezpieczenia społeczne i wypracowywał sobie punkty emerytalne (pensjonspoeng). W skrócie: lata składkowe (chociaż termin ten może być mylacy, bo nie wszystkie lata, w których odprowadza się składki do Folketrygden liczą się jako poengår, bo nie we wszystkich wypracowano punkty emerytalne). Ilość lat składkowych liczy się przy wyliczaniu wysokości tilleggspensjon (emerytury dodatkowej).

Sluttpoengtall - średnia wypracowanych punktów emerytalnych, używana przy wyliczaniu wysokości emerytury dodatkowej (tilleggspensjon).

Særtillegg - „dodatek specjalny", jedna z części składowych emerytury z Folketrygden (I „filar"), w niektórych przypadkach zastępująca lub uzupełniająca tilleggspensjon.

Tilleggspensjon - „emerytura dodatkowa", jedna z części składowych emerytury z Folketrygden (I „filar"). Zależna od wysokości dochodów (ilości wypracowanych punktów emerytalnych).

Tjenestepensjon - „emerytura usługowa", emerytura z OTP („II filar"), uzupełnienie emerytury z Folketrygden.

Trygdetid - okres członkostwa w Folketrygden. Od jego długości zależy wysokość grunnpensjon (emerytury podstawowej) i særtillegg (dodatku specjalnego).


Opracowała: Barbara Liwo ©

na podstawie Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Folketrygdloven)

Uwaga! Jeśli jakaś firma czy instytucja (szczególnie kieruję to ostrzeżenie do NAV-u) przywłaszczy sobie całość lub część niniejszego opracowania, będę taką firmę lub instytucję ścigać!

Reklama
Gość
Wyślij
Komentarze:
Od najnowszych
Od najstarszych
Od najnowszych


robert Szczepaniak

31-07-2017 11:10

Czy jest jakis firmularz potwierdzajacy przynaleznosc do folketrygden? Potrzebuje takie zaswidczenie do KRUS w Polsce.

walus131

04-02-2016 11:13

A co jeśli pracowałem w Norwegii ok 2 lat i odprowadzałem składki?
Można je jakoś odzyskać, bo i tak emerytury z tego nie będzie.

ela kowal

30-10-2015 20:20

Gdzie ten artykul o emeryturze?

Lena Magda

20-10-2014 13:57

Witam mam pytanie czy trzeba być zameldowanym jeśli tak to jak długo żeby starać się o świadczenia emerytalne ?

Barbara Liwo

19-12-2011 11:58

Dla informacji: od 2010 weszła w życie reforma emerytalna (część jej postanowień dopiero od 2011) i w przypadku większości osób obowiązywać będą nowe zasady naliczania i wypłacania emerytur norweskich. Więcej informacji ma ukazać się w 3-cim numerze magazynu Polish Connection. Być może tu, na stronie, też, ale to się jeszcze okaże.

Monika Paw

02-10-2011 22:50

Witam wszystkich!
Chciałam podzielić się informacjami, które znalazłam odnośnie emerytury, a mianowicie okres przebywania na zasiłku dla bezrobotnych wlicza się do emerytury. Jest to na stronie 8 w tym linku www.nav.no/Polski/_attachment/152674?=true&_ts=12e94f07148
Cytuję:Zasiłek dla bezrobotnych podlega opodatkowaniu i jest
zaliczany do podstawy rozliczania tzw. punktów emerytalnych
w norweskim systemie ubezpieczeń społecznych. Wysokość
zasiłku dla bezrobotnych, w okresie, na który go przyznano
z reguły nie podlega zmianom...
I jeszcze jeden ciekawy link odnośnie emerytury i świadczeń w Norwegii www.eures.praca.gov.pl/zal/warunki_zycia/Norwegia2.pdf

JarEK C......

21-10-2010 16:32

jeszcze raz prosze o odp na pytanie? słyszałem od znajomej ze istnieje taka możliwośc z
tym że Norwegia zastrzega
sobie ze już nigdy nie można podjąć zadnej
legalnej pracy po tym jak sie
wybierze owe "uzbierane na emeryture
pieniądze". Oczywiście wtedy też
emerytura juz nie przysługuje.) Proszę
oodpowiedź temet jest ciekawy gdyż sądze, ze wiele osób chciałoby otrzymać
pieniażki"emerytalne" z góry jesli jest taka mozliwosc.

adam karasiewicz

07-11-2009 14:10

czy będac na zasiłku NAV-ten okres liczy mi sie do emerytury

TOMASZ KROL

05-11-2009 20:42

Pani Barbaro naprawdę SUPER MATERIAŁ!!!!Więcej takich!

Reklama
Facebook Messenger YouTube Instagram TikTok