| |
Potrącenia wyrównawcze z pensji (lønnstrekk)
Zdarza się, że pracodawca popełnia błąd przy wypłacie pensji i pracownik dostaje więcej pieniędzy niż powinien. Najprostszym sposobem skorygowania pomyłki byłoby potrącenie nadpłaconej kwoty z kolejnej wypłaty, ale Ustawa o środowisku pracy (arbeidsmiljøloven), § 14-15, ustęp 2 mocno ogranicza możliwości pracodawcy w tym względzie. Nie licząc potrąceń z tytułu składek na związki zawodowe lub programy emerytalne i poza sytuacjami, gdy potrącenie wynika z faktu zaniedbania przez pracownika swoich obowiązków, bezprawnego porzucenia pracy itp. lub gdy takie potrącenie zostało zasądzone wyrokiem sądowym (np. w sytuacji gdy pracownik naraził firmę na straty), pracodawca ma prawo do dokonywania potrąceń wyrównawczych tylko jeśli zostało to ustalone na piśmie w umowie o pracę.
Jeśli w umowie nie ma takiego zapisu, a pracodawca pomyli się na korzyść pracownika, pracownik może się cieszyć z ekstra premii :)
W związku z tym bardzo często w umowach o pracę pojawia się zapis o możliwości korekty błędnie wypłaconego wynagrodzenia przy okazji kolejnej wypłaty.
Klauzula poufności
W niektórych firmach pracownicy będą mieć dostęp do informacji, którymi nie powinni dzielić się z osobami spoza firmy. Często się w takich przypadkach zdarza, że pracodawca umieszcza klauzulę o tajemnicy służbowej bezpośrednio w umowie o pracę.
Pracownik ma jednak obowiązek zachowania poufności w kwestiach dotyczących firmy i jej pracowników, nawet jeśli nie jest to wyszczególnione w umowie, a wynika jedynie z obowiązku zachowania lojalności (patrz również punkt o lojalności).
Naruszenie tajemnicy służbowej stanowi bardzo poważne złamanie umowy o pracę i może być dla pracodawcy powodem do zwolnienia pracownika, nawet ze skutkiem natychmiastowym (bez wypowiedzenia).
Karze podlega też nieuprawnione wykorzystanie tajemnic firmowych.
Zakaz konkurencji
Klauzula o zakazie konkurencji w umowie o pracę pojawia się najczęściej w przypadku pracowników firm zajmujących się nowoczesnymi technologiami lub pracowników posiadających szczególne kompetencje. Umowy i klauzule tego typu regulują stosunki pomiędzy stronami po ewentualnym rozwiązaniu umowy o pracę.
Zazwyczaj klauzula będzie zakazywać prowadzenia firm, zatrudniania się w lub świadczenia usług na rzecz firm zaangażowanych w dany rodzaj działalności, z reguły stosunkowo wąski i precyzyjnie zdefiniowany.
Klauzula może przykładowo brzmieć tak: „Pracownikowi zakazuje się podejmowania zatrudnienia w tej samej branży przez okres dwóch lat od ustania niniejszego stosunku pracy."
Zakaz konkurencji zazwyczaj obowiązuje nie dłużej niż dwa lata.
Często zdarza się, że firmy wypłacają byłemu pracownikami jakąś kwotę pieniędzy („zadośćuczynienie") w okresie obowiązywania klauzuli.
Ponieważ klauzula o zakazie konkurencji mocno ogranicza możliwości byłego pracownika w zakresie podjęcia pracy w zawodzie lub założenie własnej firmy, ustawa o umowach (avtaleloven) ogranicza możliwość jej zastosowania jedynie do przypadków, kiedy da się ją uzasadnić potrzebą ochrony swoich interesów przez firmę i kiedy jej zastosowanie nie uniemożliwia lub nadmiernie nie ogranicza byłemu pracownikowi możliwości zdobycia środków na utrzymanie.
Jeśli zastosowanie się do zapisanego w umowie zakazu konkurencji miałoby sprawić, że dana osoba praktycznie nie ma możliwości podjęcia pracy lub działalności w mniej więcej swoim zawodzie, sąd może uznać klauzulę o zakazie konkurencji za nieobowiązującą.
Jeśli z kolei pracodawca uważa, że jego były pracownik naruszył zakaz konkurencji, może wnieść przeciwko niemu sprawę do sądu.
Klauzula o zakazie konkurencji może dotyczyć też nie branży jako takiej, ale klientów i/lub współpracowników firmy, tj. zakazywać byłemu pracownikowi podejmowania pracy na rzecz klientów firmy (zabezpieczenie przed przejmowaniem klientów) lub zakazywać ściągania do siebie innych pracowników (gdyby np. były pracownik chciał założyć własną działalność).
Kiedy klauzulę o zakazie konkurencji można podważyć?
Zgodnie z Ustawą o umowach (avtaleloven), zawarte w umowie klauzule o zakazie konkurencji są wiążące za wyjątkiem trzech przypadków:
- Kiedy potrzeba swobody pracownika w danym przypadku przeważa nad potrzebą firmy w zakresie ochrony swoich interesów,
(Przykład: osoba z wykształceniem księgowego, która odchodzi z biura rachunkowego. Klauzula o zakazie konkurencji zakazuje jej podjęcia pracy lub założenia firmy zajmującej się rachunkowością. Osoba ta nie ma zatem żadnej możliwości pracy w swoim zawodzie i na tej podstawie może podważyć klauzulę.
Gdyby jednak pracodawca sformułował klauzulę w ten sposób, że pracownik nie może przez 2 lata pracować na rzecz jego klientów, taka klauzula byłaby ważna)
- Kiedy stanowisko pracownika w firmie jest stanowiskiem na tyle podległym, że można uznać, że firma nie ma realnej potrzeby ochrony przed konkurencją z jego strony,
(Przykład: firma budowlana zatrudnia murarza. Nie musi go dodatkowo szkolić, murarz nie ma też dostępu do tajemnic handlowych firmy. Jeśli w umowie pojawi się klauzula o zakazie podejmowania pracy w zawodzie murarza lub ogólnie w branży budowlanej, będzie ona nieważna).
- Kiedy rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z inicjatywy pracodawcy, bądź też to postępowanie pracodawcy stało się powodem rozwiązania umowy.
Jak długo może trwać zakaz konkurencji?
Czas obowiązywania klauzuli o zakazie konkurencji powinien odzwierciedlać faktyczne potrzeby firmy w zakresie ochrony swoich interesów oraz środki, jakie firma włożyła w przeszkolenie/wyuczenie pracownika. Np. jest zupełnie naturalne, że firma zabezpiecza się przed tym, że pracownik, którego szkoliła przez pół roku (co wymagało czasu i nakładów), zaraz po zakończeniu szkolenia przejdzie do konkurencji i tam wykorzysta zdobytą wiedzę. Przy ustalaniu długości zakazu konkurencji można zatem wziąć pod uwagę okres takiego przyuczania do pracy na stanowisku i włożone w to środki.
Często firmom będzie zależeć na ustaleniu jak najdłuższego zakazu konkurencji, ale jeśli czas jego trwania będzie wydawać się nieadekwatny i będzie zbytnio ograniczał możliwości pracownika, będzie można go podważyć.
Generalnie, w praktyce przyjęte jest, że w odniesieniu do stosunków pracy okres trwania zakazu konkurencji ustala się zazwyczaj na 1 do 2 lat.
Obszar obowiązywania
Wiele firm działa tylko na jednym, konkretnym obszarze (np. miasta, gminy) i zakaz podejmowania działalności konkurencyjnej dotyczy tylko tego obszaru. Jeśli zostanie to ujęte w ten sposób w samej umowie (Np. „Panu NN zakazuje się podejmowania pracy w tej samej branży na terenie Oslo i Akershus przez okres 18 miesięcy"), sprawa jest czysta.
Jeśli klauzula nie definiuje obszaru, na którym ma obowiązywać, rozstrzygające będzie to, na jakim obszarze firma prowadzi działalność/ma swoje interesy.
Jeśli faktyczna działalność firmy rozciąga się na całą Norwegię, pracodawca może wymagać, by zakaz konkurencji dotyczył całego kraju. Jeśli jednak działalność firmy ogranicza się, dajmy na to, do Oslo, Akershus i Østfoldu, a pracownik podejmie pracę w tej samej branży w Bergen lub Trondheim, będzie mógł twierdzić, że zakaz konkurencji tam już go nie obowiązuje.
Obowiązek lojalności
O ile klauzule o zakazie konkurencji mają na celu zabezpieczenie się pracodawcy przed konkurencyjną działalności ze strony byłego pracownika, o tyle podczas trwania stosunku pracy obowiązuje lojalność wobec pracodawcy. Z taką lojalnością kłóci się np. jednoczesna praca dla konkurencji, bądź prowadzenie na boku własnej, konkurencyjnej firmy (z wyjątkiem sytuacji, kiedy firma taka prowadzona jest za wiedzą i zgodą pracodawcy, co się zdarza).
Złamanie obowiązku lojalności może spowodować zwolnienie z pracy, również dyscyplinarne.
Obowiązek lojalności dotyczy również okresu wypowiedzenia, przestoju w pracy (permittering), czy urlopu (permisjon), np., wychowawczego.
Poprzednie części artykułu:
Umowa o pracę (I) - wprowadzenie
Umowa pracę (II) - wymogi co do zawartości umowy
Reklama
Moja Norwegia poleca
Oslo, okręg miasta, Oslo
Szukamy dwóch malarzy
Przejdź do ogłoszenia
Viken, Drammen
PRACA W NORWEGII – Smart Byggservice Viken AS poszukuje pracowników!
Przejdź do ogłoszenia
Cała Norwegia
Praca w KL-Bygg AS
Przejdź do ogłoszenia
Cała Norwegia
Przejdź do ogłoszenia
Reklama
To może Cię zainteresować
13