Przepisy regulujące czas pracy znajdują się w ustawie o środowisku pracy (arbeidsmiljøloven), umowach zbiorowych, indywidualnych umowach o pracę oraz w przepisach pracy niektórych przedsiębiorstw (tych, które maja obowiązek opracowania takich przepisów).

Przez czas pracy rozumie się tutaj ten czas, w którym pracobiorca stawia swoją siłę roboczą do dyspozycji pracodawcy, patrz- ustawa o środowisku pracy, § 10-1.

Przepisy regulujące czas pracy zawarte w ustawie mają na celu ochronę pracobiorcy, zobacz miedzy innymi ograniczenia wprowadzone odnośnie do pracy w nadgodzinach.

Streszczenie

Wyjątki od zawartych w ustawie przepisów regulujących czas pracy. Pracownicy pełniący odpowiedzialne funkcje kierownicze w przedsiębiorstwie nie podlegają przepisom regulującym czas pracy:

Personel na odpowiedzialnych stanowiskach kierowniczych jak np. zatrudniony dyrektor administracyjny, dysponent, kierownik sklepu itp. Nie podlega zawartym w ustawie postanowieniom regulującym czas pracy (ustawa o środowisku pracy, § 10-12). Nazwa stanowiska nie jest rozstrzygająca. Istotne jest to, czy pracobiorca pełni odpowiedzialną funkcje kierowniczą i sam decyduje o swoim czasie pracy, a zatem czy sam może planować swój dzień pracy. Postanowienia regulujące czas pracy nie mają również zastosowania wobec pracowników na szczególnie niezależnych stanowiskach, patrz- ustawa o środowisku pracy, (arbeidsmiljøloven), § 10-12 (2).

Kierownicy zespołów w pracy, np. kierownik działu, którzy w czasie pracy nadzorują pracowników za których odpowiadają jako kierownicy, nie są wyłączeni spod postanowień regulujących czas pracy. Jeżeli pojawią się wątpliwości lub brak zgody co do tego, czy konkretne stanowisko podlega pod zawarte w ustawie postanowienia regulujące czas pracy, pytanie można przedstawić do rozstrzygnięcia Inspekcji Pracy (Arbeidstilsynet).

40 godzinny tydzień pracy /9 godzin dziennie. Zgodnie z § 10-4 ustawy o środowisku pracy ramowy czas pracy wynosi 40 godzin w tygodniu i 9 godzin dziennie. Zgodnie z umowami zbiorowymi obowiązującymi w handlu towarami, ramowy czas pracy wynosi 37,5 godzin w tygodniu i do 9 godzin w ciągu dnia.

Nadgodziny. Praca powyżej ramowego czasu pracy przewidzianego na dzień/tydzień uważana jest za pracę w nadgodzinach. W przedsiębiorstwach, w których obowiązują umowy zbiorowe, również praca powyżej ramowego czasu pracy wykonywana przez pracowników zatrudnionych na pełny etat będzie liczona jako nadgodziny. W takich przedsiębiorstwach osoby zatrudnione na część etatu będą otrzymywać wynagrodzenie za nadgodziny powyżej ustalonego w umowie czasu pracy, wtedy kiedy będą pracować poza godzinami otwarcia przedsiębiorstwa.

Wynagrodzenie/rekompensata za nadgodziny. Rekompensata za pracę w nadgodzinach wypłacana jest w postaci dodatku godzinowego wynoszącego:

• Wymogi minimalne, zgodnie z § 10-6 (11) ustawy o środowisku pracy- przynajmniej 40%

• Zwyczajna praktyka w handlu towarami:

  • 100% za pracę w niedziele i święta oraz pracę w godzinach 21.00- 08.00.

  • 50% za pozostałe nadgodziny.

Ograniczenia jak chodzi o możliwość pracy w nadgodzinach. Zgodnie z § 10-6 (4) Ustawy o środowisku pracy, istnieją ograniczenia jak chodzi o możliwość pracy w nadgodzinach.

Ilośc nadgodzin jednego pracobiorcy nie może przekraczać:

• 10 godzin w ciągu tygodnia pracy

• 25 godzin w ciągu 4 następujących po sobie tygodni

• 200 godzin w ciągu roku kalendarzowego

Przerwa na posiłek. Jeżeli dzienny czas pracy przekracza 5,5 godziny, musi być w pracy przynajmniej jedna przerwa, por. § 10-9 ustawy o środowisku pracy. Jeżeli dzienny czas pracy wynosi minimum 8 godzin, przerwa/przerwy muszą łącznie trwać przynajmniej 30 minut. Przerwy na posiłek nie wlicza się do czasu pracy, wyjąwszy sytuacje, gdzie pracownik musi jeść na swoim miejscu pracy, np. w kasie, za biurkiem itp., ponieważ nie ma innego, bardziej odpowiedniego pomieszczenia, w którym można by zjeść. W takich przypadkach pracobiorca powinien otrzymywać wynagrodzenie za czas przerwy na posiłek.

Ramy czasu pracy dla pracowników

Minimalne wymogi, do których musi się stosować pracodawca zawarte są w Ustawie o środowisku pracy (arbeidsmiljøloven). Poszczególne umowy zbiorowe zawierają bardziej szczegółowe postanowienia dotyczące czasu pracy.

Ramy czasu pracy w świetle ustawy o środowisku pracy (arbeidsmiljøloven)

§ 10-4 ustawy o środowisku pracy zawiera zasadę główną, która wyznacza granicę 40 roboczogodzin w ciągu tygodnia i 9 godzin w ciągu doby. Czas przeznaczony na przerwy na posiłki nie jest wliczany do czasu pracy (por. akapit 9.9 Przerwa na posiłki). W przedsiębiorstwach stosujących obliczenia średniego czasu pracy, czas pracy może w pewnych okresach przekroczyć 40 godzin na tydzień. Jednak w skali roku średnia długość czasu pracy na tydzień może wynieść najwyżej 40 godzin. (Ustawa o srodowisku pracy § 10-5 por. Akapit 8.10).

§ 10-4 (5) i §10-4 (6) ustawy o środowisku pracy zawierają przepisy dotyczace pracy zmianowej.

Maksymalnie 38 godzin w tygodniu. Dotyczy to następujących kategorii pracobiorców:

• Pracobiorcy pracujący w całodobowym systemie zmianowym (pracobiorcy, którzy pracują na zmiany, co wymaga, by mieli regularnie wolne, np. w weekendy ).

• Pracobiorcy pracujący w systemie dwuzmianowym, wymagającym regularnej pracy w niedziele i święta.

• Pracobiorcy mający rozkład zajęć, wskazujący na to, że muszą pracować przynajmniej w co 3 niedzielę.

• Pracobiorcy pracujący głównie na nocną zmianę.

Maksymalnie 36 godzin w tygodniu. Dotyczy następujących pracobiorców:
Pracobiorcy pracujący w ciagłym systemie zmianowym. Systemie zmianowym, który obejmuje cały rok, niezależnie od tego, czy dyżury/zmiany wypadają w niedziele lub inne święta. Jeżeli występują wątpliwości odnośnie tego, czy dany system zmianowy jest systemem ciągłym, kwestia ta będzie rozstrzygana przez Departament nadzoru pracy (Direktoratet for arbeidstilsynet). W oparciu o praktykę stosowaną przez Inspekcję Pracy, system zmianowy obejmujący 210 godzin pracy w niedziele i 540 godzin pracy w nocy w ciągu roku, zostanie zdefiniowany jako ciągły. Przewaga godzin w jednej z tych kategorii może wyrównać zbyt małą ich liczbę w drugiej. Ogólnie rzecz ujmując pracę w niedziele uważa się w tym kontekście za większą niedogodność niż pracę w nocy.

Ramy czasu pracy według umów zbiorowych (Zmieniono: 01.01.2006)

W obrocie towarowym stosuje się takie same ramy czasu pracy jak te wynikające z aktualnych umów zbiorowych.

W ramach tych umów, które są aktualne dla obrotu towarami i usług, obowiązują ogólne ramy czasu pracy wynoszące: 37,5 godziny tygodniowo oraz 9 godzin na pojedynczy dzień.

Krótszy ramowy czas pracy obowiązuje w przypadku personelu pracującego w całodobowym systemie zmianowym lub muszącego często pracować w niedziele. Następujące rozwiązania jak chodzi o tygodniowe ramy czasu pracy stosuje się powszechnie na stacjach benzynowych:

• Jeśli praca odbywa się na 2 zmiany albo wykracza poza godziny pracy 06.00- 18.00, czas pracy nie może przekraczać 35,5 godzin ( w tygodniu) .

• Kiedy pracobiorca ma pracę porównywalną z pracą sezonową, która wymaga regularnego pracowania w niedziele i/lub święta (co najmniej w co 3 niedzielę), tygodniowy czas pracy nie może przekroczyć 35,5 godzin.

• Jeżeli pracobiorca pracuje głównie w nocy, tygodniowy czas pracy nie może przekroczyć 35,5 godzin.

• W przypadku rozkładów zajęć/godzin porównywalnych z ciągłą pracą zmianową, tygodniowy czas pracy nie może przekroczyć 33,6 godziny.

Przerwa na posiłek

Zasada ogólna
Jeśli dzień pracy jest dłuższy niż 5,5 godziny, prawo wymaga, by praca została przerwana przynajmniej jedną przerwą. Przerwa powinna trwać minimum 30 minut kiedy czas pracy przekracza 8 godzin dziennie. Por § 10-9 (1).

Podczas dni, gdy czas pracy wynosi nie więcej niż 5,5 godziny (np. w soboty w wielu firmach) z przerwy można zrezygnować. To samo będzie tyczyć się wielu pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin, mającychkrótki dzień pracy

Przerwa na posiłek – młodzi pracobiorcy (poniżej 18 lat)
Jeżeli dzienny czas pracy przekracza 4,5 godziny, powinien on zostać przerwany jedną, ewentualnie większą ilością przerw o łącznej długości 30 minut. Godzina/godziny przerw/y zostaną ustalone przez pracodawcę.

Przerwa na posiłek – czas niepłatny
Przerwa na posiłek, która standardowo nie jest czasem płatnym, jest czasem, o którego wykorzystaniu decyduje sam pracownik. Jeśli pracobiorca nie otrzymuje wynagrodzenia za czas przerwy na posiłek, ma prawo, by swobodnie opuścić miejsce pracy i zająć się swoimi własnymi sprawami.

Przerwy na posiłek nie wlicza się do czasu pracy jeśli pracobiorca ma dostęp do jadalni. Zwykły pokój może pełnić tę funkcję o ile jest w nim okno. Również inne dobrze oświetlone i wentylowane pomieszczenie może zostać zaakceptowane.

Wyjątki
W przedsiębiorstwach nie mających właściwej jadalni/pomieszczenia gdzie można zjeść posiłek lub tam, gdzie pracownicy jedzą ”w międzyczasie” w ciągu dnia pracy bez opuszczania miejsca pracy, przerwę na posiłek wlicza się do czasu pracy.

Nawet jeśli w firmie jest osobna jadalnia, przerwa na posiłki będzie wliczana do czasu pracy jeżeli pracodawca nie pozwala pracownikowi na opuszczanie firmy w trakcie przerwy ( np. ze względu na konieczność stałej obecności- w całodobowym lokalu handlowym.)

Przerwa przed nadgodzinami
Kiedy pracobiorca proszony jest o wykonanie pracy w nadgodzinach bezpośrednio po normalnym czasie pracy i jeżeli oczekuje się, że praca ta będzie trwać dłużej niż 2 godziny, pracodawca powinien dać pracownikowi pół godziny przerwy po zakończeniu normalnego czasu pracy, a przed rozpoczęciem pracy w nadgodzinach. Przerwa będzie w takim przypadku czasem płatnym- wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach., por § 10-9 (2). Jednak te „nadgodziny” (przerwa) nie będą wliczać się to maksymalnie akceptowanej liczby nadgodzin zgodnie z § 10-6.

Praca dodatkowa

Pod pojęciem praca dodatkowa rozumie się godziny pracy wykraczające poza standardową umowę o pracę, ale mieszczące się w maksymalnych ramach czasu pracy ustalonych przez ustawę/umowę.

Za godziny zdefiniowane jako praca dodatkowa wypłaca się zwyczajne wynagrodzenie.

Przykład 5 "Czas pracy" Praca dodatkowa
Osoba zatrudniona w niepełnym wymiarze godzin, która na stałe pracuje 4 dni w tygodniu od 10.00 do 12.00 zostaje poproszona, żeby popracowała od 10.00 do 18.00 jednego dnia. Pracodawca przestrzega przepisów ustawy o środowisku pracy przy obliczaniu wynagrodzenia za nadgodziny.

W tym przypadku pracobiorca nie ma prawa do wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach, ale ma prawo do normalnego wynagrodzenia za ”pracę dodatkową”. W podanym przykładzie pracobiorca ma prawo do wynagrodzenia za 5,5 godziny „pracy dodatkowej” ( 6 godzin- 0,5 godziny przerwy na posiłek).

Prawo pracobiorcy do zredukowanego/skróconego czasu pracy

Prawo do zredukowanego czasu pracy ( wolne/urlop niepłatny). § 10-2 (4) ustawy o środowisku pracy umożliwia pracownikom zredukowanie/skrócenie czasu pracy ze względów zdrowotnych, społecznych lub rodzinnych innych względów mających znaczenie dla jakości życia danej osoby. Przez względy mające znaczenie dla jakości życia, ustawodawca rozumie między innymi potrzeby jakie mogą mieć rodzice małych dzieci. Z tego prawa korzystają zresztą w pierwszym rzędzie właśnie rodzice małych dzieci i inne osoby mające kogoś pod opieką. Prawo do zredukowanego czasu pracy stosuje się w przypadkach jeśli skrócenie czasu pracy nie spowoduje szczególnych strat dla przedsiębiorstwa.

Praca w niedziele i święta

Przepisy ustawy o środowisku pracy (arbeidsmiljøloven) odnośnie pracy w niedziele i święta.

Praca po godzinie 18.00 w dniu poprzedzającym niedzielę lub dzień świąteczny, traktuje się , zgodnie z § 10-10 ustawy o środowisku pracy, jako pracę w niedzielę lub święta. (W zwykłe weekendy praca po godzinie 18.00 w sobotę będzie traktowana jako praca w niedzielę lub święto. Praca po godzinie 18.00 w na przykład środę przed Wielkim czwartkiem, również będzie traktowana jako praca w dzień świąteczny).

Praca w niedziele i święta obejmuje pracę do godziny 22.00 w dniu poprzedzającym następny dzień roboczy. (to znaczy do godziny 22.00 w niedzielę wieczorem lun ewentualnie do godziny 22.00 w np. Drugim dniu Zielonych Świat przypadającym w poniedziałek.)

Boże Narodzenie, Wielkanoc i wigilia Zesłania Ducha Świętego (wigilia Zielonych Świąt) od godziny 15.00 do godziny 22.00 w dniu poprzedzającym kolejny dzień roboczy. (Praca po godzinie 15.00 w te dni jest, w rozumieniu Ustawy o środowisku pracy, pracą w dzień świąteczny).

Czas wolny w tygodniu dla pracowników wykonujacych pracę w niedziele i święta:

Zasada główna:
Pracownik wykonujący pracę w niedziele i święta , powinien mieć wolne w następnym dniu/dobie niedzielnej/świątecznej (§ 10-8 (4) ustawy o środowisku pracy). To oznacza, że pracodawca, który pracował w niedzielę/ święto, musi mieć wolne w następny weekend od, najpóźniej, godziny 18.00 w sobotę wieczór do, najwcześniej, godziny 22.00 w niedziele wieczór. Jeżeli będzie to faktycznie konieczne, Inspekcja Pracy może dopuścić odchylenia od tej zasady. W takim wypadku należy wysłać pisemne podanie do Inspekcji Pracy, wyjaśniające dlaczego ubiega się o dyspensę/zwolnienie.

Wyjątki:
Pracodawca i pracobiorca mogą ustalić pisemnie taki system pracy, który przeciętnie będzie dawać pracownikowi wolne w co drugą niedzielę i święto w okresie 26 tygodni, ale tak, że tygodniowa doba wolnego przynajmniej raz na trzy tygodnie będzie wypadać w niedzielę lub święto (§ 10-8 (4) ustawy o środowisku pracy).

W przedsiębiorstwie związanym umową zbiorową istnieje możliwość, by przedstawiciele pracowników i pracodawca ustalili wspólnie taki system pracy, który będzie dawał pracownikom wolne przeciętnie w co drugą dobę niedzielną/świąteczną, ale tak, że tygodniowa doba wolnego przynajmniej raz na trzy tygodnie będzie wypadać w niedzielę lub (ustawa o środowisku pracy § 51 nr 3,część 5 ).

Reklama