„Ostatnia wola i testament gasnącej Ojczyzny”: Święto Konstytucji 3 maja

03 maja 2020 08:00

Udostępnij
na Facebooku

Święto Konstytucji 3 Maja fotolia.com - royalty free

3 maja to ważna data dla wszystkich Polaków. 229 lat temu w tym dniu uchwalono drugą po amerykańskiej i pierwszą w Europie konstytucję, która w radykalny sposób regulowała funkcjonowanie państwa oraz zmieniała codzienność jego obywateli.

3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni uchwalił w Warszawie ustawę regulującą ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów – Konstytucję. Dokument wprowadzał szereg istotnych zmian, bardzo szybko został jednak obalony. Przypominamy historię, która dała początek dążeniom niepodległościowym Polaków.

Ratunek dla Rzeczypospolitej

Co właściwie zmieniała ustawa? Konstytucja wprowadzała istotne zmiany w funkcjonowaniu Rzeczypospolitej: ustanowiła trójpodział władzy, zniosła liberum veto oraz wolną elekcję i zapewniała chłopom ochronę ze strony państwa. Dokument potwierdził, że katolicyzm jest religią dominującą w kraju, a w celu zapewnienia bezpieczeństwa i suwerenności państwa, powoływała do utworzenia stałą armię.

Twórcy Konstytucji 3 Maja, król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj, widzieli w dokumencie przede wszystkim „ostatnią wolę i testament gasnącej Ojczyzny”. Rzeczypospolita walczyła bowiem ze skutkami agresji swoich sąsiadów, którzy w 1772 roku dokonali I rozbioru Polski.

Ojczyzna nasza już jest ocalona. Swobody nasze zabezpieczone. Jesteśmy odtąd narodem wolnym i niepodległym. Opadły pęta niewoli i nierządu.

Targowica i obalenie Konstytucji

Już w 1792 roku przeciwnicy reform, które zakładała konstytucja, zawiązali konfederację, nazywaną później targowicką. 27 kwietnia 1792 roku w Petersburgu (choć przyjęło się, że z 18 na 19 maja w Targowicy, stąd nazwa) zawarto spisek, który miał "chronić zagrożoną wolność Rzeczypospolitej".

Spisek magnacki powstały w porozumienia z carycą Rosji Katarzyną II jest obecnie traktowany jako symbol zdrady narodowej.

Trzy rozbiory Polski:

I rozbiór - 1772 (Rosja, Prusy, Austria)
II rozbiór - 1793 (Rosja, Prusy)
III rozbiór - 1795 (Rosja, Prusy, Austria)

Inicjatorem spisku był Stanisław Szczęsny Potocki, za co później skazano go m.in. na konfiskatę majątku, karę śmierci i wieczystą infamię.

Słowo "targowica" jest w języku polskim synonimem najcięższej zdrady narodu i państwa. Przywódcy konfederacji targowickiej dążyli do podziału państwa na samodzielne prowincje i nie zamierzali poddać się prawom ustanowionym przez Konstytucję 3 Maja. https://t.co/wHEcv8hRtE
— Historia - Polskie Radio (@Historia_PR) April 27, 2020

Konstytucja 3 Maja została ostatecznie obalona w 1792 roku, wraz z wkroczeniem do Polski armii rosyjskiej. Uchylono ją 23 listopada 1793 roku.

29 IV 1919 r. #Sejm Ustawodawczy uznał rocznicę uchwalenia #Konstytucja3Maja jako uroczyste święto po wieczne czasy. https://t.co/a02Zpiard2 pic.twitter.com/hms1vuKFKC
— Dzieje Sejmu (@DziejeSejmu) April 29, 2020

Poniżej: treść ustawy z 1919 o ustanowieniu 3 maja świętem narodowym.

prawo.sejm.gov.pl

Coroczne obchody

Święto Konstytucji 3 Maja jest obchodzone co roku, jednak jego historia była burzliwa. Zostało zniesione m.in. w 1946 roku – od tego czasu władze komunistyczne nie zezwalały na jego obchody.

Święto Konstytucji 3 Maja ponownie stało się świętem narodowym w kwietniu 1990 roku. To również dzień wolny od pracy.

źródła: polskatradycja.pl, historia.wp.pl, warszawa.naszemiasto.pl

Reklama