100 urodziny Vinmonopolet. Obchody będą kosztować 20 milionów koron

Oprócz tego Vinmonopolet wydaje książkę i planuje produkcję filmów. Chce w ten sposób zaznajomić ze swoją historią zarówno przyszłych pracowników, jak i partnerów biznesowych i klientów.

Historia Vinmonopolet sięga niemal zawarcia unii z Danią. Wówczas istniały surowe ograniczenia dotyczące produkcji i sprzedaży alkoholu. Po rozwiązaniu związku w 1814 r. obniżono podatki na alkohol i zliberalizowano przepisy dotyczące produkcji spirytusu. To, wraz z postępem technicznym w sektorze produkcyjnym, pomogło zwiększyć spożycie napojów wyskokowych. W latach 1830-1840 przeciętny dorosły obywatel Norwegii wypijał rocznie średnio około 13 litrów czystego alkoholu.

W 1913 roku sprzedaż wina i napojów spirytusowych była jednak dozwolona tylko w największych miastach i kilku gminach we wschodniej Norwegii. Trzy lata później ich zakazano. Popierała to ludność, częściowo z powodu braku jedzenia podczas I wojny światowej. Zboże i ziemniaki miały być wykorzystywane do produkcji żywności.

Norwegia była uzależniona od eksportu szeregu towarów do takich państw, jak Francja, Portugalia i Hiszpania, które zagroziły bojkotem handlowym, gdyby Norwegia wprowadziła ograniczenia w sprzedaży alkoholu. Zakaz został dlatego zniesiony w 1926 r., kiedy większość Norwegów zagłosowała za legalną sprzedażą spirytusu. Okres prohibicji minął, a Vinmonopolet rozpoczął sprzedaż alkoholi w następnym roku.

Obowiązywały jednak pewne ograniczenia. Alkoholu nie można było sprzedawać osobom poniżej 21. roku życia, pijanym lub nadużywającym napojów procentowych. W 1930 roku powstał system czarnych list.

Sprawa abstynencji wróciła w okresie po II wojnie światowej. Między innymi wzrosły opłaty, były ściśle określone godziny otwarcia sklepów i utrzymano czarne listy. W latach 70. nastąpił wzrost dobrobytu i wzrost kultury picia w Norwegii, ale w 1975 roku wprowadzono zakaz reklamy alkoholu.

Pod koniec lat 90. narastał sprzeciw społeczny i polityczny wobec Vinmonopolet i coraz więcej osób wyrażało swoje poglądy na temat likwidacji sieci i sprzedaży alkoholu w sklepach spożywczych, ponieważ zakupy były ograniczone.

W 1996 roku Vinmonopolet posiadało łącznie 114 sklepów, w porównaniu do około 340 obecnie. Wówczas zarząd firmy zakomunikował, że chce więcej sklepów, wydłużonych godzin otwarcia i prób samoobsługi. W ciągu pięciu lat pozwolono otworzyć 50 nowych punktów i nieco wydłużono godziny otwarcia, ale rząd położył kres sklepom samoobsługowym.

Niezadowolenie z Vinmonopolet w populacji było jednak nadal znaczne, dlatego w 1998 roku wprowadzono próbny program z samoobsługą w sklepach. Zakończył się on sukcesem, a Vinmonopolet zainicjował historyczny proces przekształcenia wszystkich punktów w samoobsługowe równolegle z ambitnym zwiększeniem ich liczby.

Vinmonopolet jest w całości własnością państwa za pośrednictwem Ministerstwa Zdrowia i Opieki. Firma jako jedyna w Norwegii może sprzedawać w sklepach wino, mocne alkoholowe napoje i piwo powyżej 4,75 proc.

Podobnie jak szwedzki Systembolaget i fiński Alko, Vinmonopolet działa na zasadzie zwolnienia z przepisów unijnych. Opiera się na zdrowiu publicznym i ma korzenie w norweskiej polityce alkoholowej.

W ostatnich latach sieć wielokrotnie biła rekordy sprzedaży w wyniku pandemii i zamkniętych granic. W ubiegłym roku firma sprzedała więcej alkoholu niż kiedykolwiek wcześniej. Od wybuchu pandemii w marcu 2020 r. do marca tego roku Vinmonopolet przekazał skarbowi państwa ponad 30 miliardów koron. To prawie 10 miliardów koron więcej niż zwykle.

Źródła: Vinmonopolet, VG, Regjeringen