Strona korzysta z plików cookies

w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Przejdź do serwisu

Rozlicz podatek za 2023

Darmowy kurs języka norweskiego

Norweski z przymrużeniem języka. Zmienić, zamienić, a może wymienić?

Jacek Janowicz

09 kwietnia 2017 08:00

Udostępnij
na Facebooku
Norweski z przymrużeniem języka. Zmienić, zamienić, a może wymienić?

Niektórzy lekarze mówią pacjentom, że im się poprawiło... na gorsze. Katarzyna Sadowska

Witajcie! Początek wiosny to okres zmian. Zmienia się pogoda, zmieniamy czas z zimowego na letni, zmieniamy opony w samochodzie. Kto jedzie na Święta do Polski, zmienia kraj pobytu, język, sposób myślenia, porę wstawania, wymienia walutę, poglądy, grzeczności.
Ktoś powiedział, że jedyna niezmienna rzecz na świecie to... zmiany. Skoro nam towarzyszą bez względu na czas i miejsce, musimy przyjrzeć się, jak brzmią te wszystkie zmiany, zamiany, odmiany, przemiany i wymiany również po norwesku. W zasadzie wszystko opierać się będzie na trzech słowach: bytte, skifte oraz endre w odpowiednich formach. Którego jednak słowa użyć, gdy polskie odpowiedniki różnią się nieraz tylko jedną literą? O tym właśnie dziś porozmawiamy.
Co oznaczają zasadniczo te trzy słowa?

bytte – zamienić, wymienić,
skifte – zmienić
, (w branży prawniczej skiften to także nowelizacja, np. ustawy)
endre, forandre – zmienić, odmienić (się), przeobrazić (się)

Kiedy używamy poszczególnych słów? Sprawa jest prosta:

bytte – w dni powszednie od 8 do 16,
skifte – w święta państwowe, w godzinach nocnych oraz...

Dobra, teraz już poważnie: 

Aby użyć słowa bytte, zasadniczo jakieś rzeczy powinny zamienić się ze sobą miejscami.
Do użycia słowa skifte wystarczy coś zmienić na coś innego.
(Oczywiście każda z tych reguł ma wyjątki, ale udawajmy, że o tym nie wiemy).

Dla przykładu posłużymy się oponami oraz ubraniem.

Jeśli zamieniamy się na ubrania z naszym kolegą (to tylko hipoteza) – mówimy bytte.
Jeśli zrzucamy z siebie ubranie robocze i wkładamy sportowy dres – mówimy skifte.

Przekładając opony tylne na przednie, a przednie na tylne, mówimy bytte.
Ale gdy zmieniamy opony z letnich na zimowe, nie zamieniamy ich miejscami więc mówimy skifte.

(To trochę biję się z myślami, że wciskam Wam kit, bo w zasadzie po zmianie opon te letnie odkładamy na to samo miejsce, gdzie wcześniej leżały te zimowe, więc powinno być bytte, ale zakładamy, że stare opony bezczelnie wyrzucamy do rowu albo podpalamy i mamy alibi na użycie słowa skifte).   
 
Teraz przypomnę, że istnieją wyjątki:

Kupując nowy samochód mówimy bytte choć nie zamieniamy się z nikim, ale jednak następuje zamiana jednej rzeczy na drugą tego samego typu, wymiana starej rzeczy na nową i choć ja bym powiedział skifte, to Norwegowie upierają się przy bytte, więc nie denerwujmy ich i przy nich mówmy „Jeg byttet bil” a wśród swoich jak sobie chcecie.

Aha, bytte buss nie oznacza kupna nowszego modelu autobusu, ale zwykłą przesiadkę

Zostaje nam to trzecie słowo: 

Endre – dotyczy zmian w szerszym znaczeniu, endre to zmienić oblicze ziemi, zmienić się jako człowiek, zmienić poglądy polityczne, w coś się przeobrazić. W czasie przeszłym najczęściej używamy formy forandre.

Norge forandret seg i de siste 20 årene. – Norwegia zmieniła się w ostatnich 20 latach.  

W mojej firmie funkcjonuje też słowo endringsliste – to lista niespodziewanych zmian w planie jazdy kierowcy. Gdyby to były zmiany planowane przez centralę, mówilibyśmy skifte, ale gdy zmiany wynikają z nieplanowanych rzeczy, czyli że nagle musimy pojechać za kolegę, który źle się poczuł, mamy endring, czyli niespodziewaną zmianę.

Są też zmiany na lepsze i na gorsze, wyrażane w Norwegii jednym słowem forbedring (poprawa) oraz forverring (pogorszenie), choć dyplomaci i lekarze stosują też wariacje typu pogorszenie na lepsze lub poprawa na gorsze.  Ale o tego typu połączeniach mówić nie będziemy.

Zamiast tego spróbujmy powtórzyć wszystko jeszcze raz na konkretnych przykładach:

– zmienić się na lepsze forbedre seg 
– zmienić zawód – skifte yrke
– zmiany na skórze – forandringer på huden
– pogoda jest zmienna – været forandrer seg
– zmienić buty/ubranie – skifte sko/klær
– zmienić wygląd – forandre utseende
– zamienić się z kimś na buty – bytte sko med noen  
– chodzić w czyichś butach – gå i andres sko
– zamienić skarpetki
(np. przez pomyłkę) – bytte om sokker
– zmienić bramkarza – bytte keeper 
– zamienić się z kimś na pozycje
(na boisku) – bytte posisjoner 
– rozmienić pieniądze – veksle penger
– odmienić czyjś los – forandre skjebne
– wymienić żarówkę – bytte lyspære
– podmienić dokumenty – forveksle papirene
– przemienić się
(np. z żaby w księżniczkę) – ble forvandlet 
– zmienić czas na zimowy – skifte til vintertid
– kraj zmienił się nie do poznania – landet ble ugjennkjennelig forandret
– zmienić poglądy – forandre mening
– wymienić z kimś poglądy – veksle meninger med noen
– wymiana ognia – skuddveksling  
– kobieta zmienną jest – kvinnen er ikke fast bestemt
– zmienna matematyczna – variabel
– nic się nie zmieniło – ingen ting har forandret seg
– zmienić bieg – skifte gir
– klucz francuski – skiftenøkkel


Na dziś to tyle, a następny odcinek – niezmiennie – już za tydzień!
Tekst: Jacek Janowicz
Ilustracje: Katarzyna Sadowska
Reklama
Gość
Wyślij


Reklama
Facebook Messenger YouTube Instagram TikTok