Norweski z przymrużeniem języka. Punkt widzenia – koń, jaki jest, każdy widzi.

Myślicie że to takie proste opisać człowieka? Można powiedzieć, że jakiś konkretny człowiek jest „szczupły, wysoki i przystojny”. Ale ktoś inny powie: „Ależ on wcale nie jest przystojny, a jak na koszykarza, całkiem niski”. Tak samo nie spieszyłbym się z określeniem, czy ktoś jest gruby czy chudy. Mój kolega wziął się ostatnio ostro za siebie i w ciągu kilku miesięcy zrzucił aż 60 kg, schodząc ze 160 na 100!  I teraz ciekawa rzecz, nowi znajomi mówią o nim „ten gruby”, (bo przecież ciągle waży 100 kilo), ale starzy wołają do niego, „Ej, chudzielec!”. I wszyscy mają rację, bo prawda bywa względna.

Także Guliwer na jednej wyspie był wielkoludem, a na drugiej liliputem, chociaż nie zmienił swego wyglądu. Pewnie powiecie, że należy używać konkretnych danych liczbowych i będzie po sprawie... Niezupełnie. Oglądałem kiedyś skoki narciarskie, gdy do pokoju wszedł kolega i zapytał:
– Jak tam Stoch? Ile skoczył?
– 138 metrów - odpowiedziałem. 
– Super! – wykrzyknął kolega, ale nie miał racji. Może na skoczni w Oberhofie albo Klingenthal byłoby to dużo, ale na pewno nie w Willingen, gdzie lata się do 150 metrów! Ze swoimi stu trzydziestoma ośmioma Kamil Stoch ledwie uzyskał awans do drugiej serii... Tak więc nawet dokładne dane bywają względne. Z drugiej jednak strony trudno sobie wyobrazić taką rozmowę:

– Ile skoczył Stoch?
– 138 metrów.
– A z której belki?
– Z 26.
– A jaki miał wiatr?
– Pół metra pod narty
– A Kraft w dobrej formie?
– W słabej. 
– Aha, czyli skok na drugą dziesiątkę. 

Z opisem cech charakteru też bywa podobnie. Pewien klawisz wypowiadał się w prasie o jednym z więźniów, mówiąc, że to bardzo miły i uczynny człowiek. Jego sąsiedzi (z wolności, nie z więzienia), zareagowali natychmiast, mówiąc z oburzeniem – Co? Ten złodziej, gbur i oszust?
I tez obie strony miały całkowitą rację.

Te przykłady każą nam podchodzić z rezerwą do oceniania lub określania cech człowieka, zarówno tych zewnętrznych, jak i charakteru. W wielu przypadkach ten sam człowiek może mieć całkiem skrajne cechy, będąc jednocześnie grubym i chudym (w zależności od subiektywnej oceny), miłym i niemiłym (w zależności od dnia, a u kobiet nawet od godziny), a także leniwym i pracowitym (to mogę nawet powiedzieć o samym sobie). Dlatego dziś, opisując norweskie znaczenia cech człowieka, pogrupowałem je w pary będące dla siebie przeciwnościami. Jak widzicie – nie bez powodu.

Oto konkrety.  

Cechy charakteru – personlighetstrekk

łagodny –  mild
porywczy – impulsiv

uprzejmy – høflig
grubiański – uhøflig

stanowczy, zdecydowany – bestemt
niezdecydowany – ubestemt

inteligentny – smart
tępy – dum

rozsądny – fornuftig
nieodpowiedzialny – uansvarlig

wykształcony – utdannet
prosty, prostacki – enkel
 
operatywny, przedsiębiorczy – flink med penger
niezaradny (finansowo) – ikke så flink med penger

oszczędny – sparsom
rozrzutny – raus, ødsel
 
pomysłowy, kreatywny – kreativ
nieefektywny – ueffektiv

ostrożny – forsiktig
skłonny do ryzyka – tar sjansen (łapiący szansę, okazję)

rzeczowy – saklig
mało konkretny – usaklig
 
uczciwy – ærlig
fałszywy, obłudny – falsk

szczery – ærlig
kłamliwy – løgner

uczuciowy – følelsesfull
chłodny – kald

wrażliwy - følsom
zimny – kald

skromny, pokorny – ydmyk
zarozumiały, uparty – innbilsk, sta

sympatyczny – sympatisk
odrażający – ekkel

ciekawy – interesant
nudny – kjedelig

Wygląd zewnętrzny – det indre

gruby – tykk
chudy – tynn

łysy – skallet
kudłaty – bustete

krępy – kraftig
wątły – tynn

schludny, elegancki – elegant
niechlujny – sjusket mann, potocznie "Harry" (ciekawe, dlaczego nie ma słowa „chlujny”...)

pachnący – lukter godt
cuchnący – stinker

zadbany – godt stelt
zaniedbany – forsømt

piękny, przystojny – kjekk
brzydki – stygg

wysoki – høy
niski – lav

Teraz, gdy już poznaliśmy nieco słówek, możemy śmiało nawiązać do przysłowia o koniu i powiedzieć: „Jaki jest człowiek, każdy... słyszy”.

Do zobaczenia za tydzień!

Tekst: Jacek Janowicz
Ilustracje: Katarzyna Sadowska