Strona korzysta z plików cookies

w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Przejdź do serwisu

Rozlicz podatek za 2023

Darmowy kurs języka norweskiego

Norweski z przymrużeniem języka. Co ma Wietnam do przyimków?

Jacek Janowicz

26 lutego 2017 08:00

Udostępnij
na Facebooku
6
 Norweski z przymrużeniem języka. Co ma Wietnam do przyimków?

Krótkie wyrazy też są ważne! Katarzyna Sadowska

Witajcie! Wpadła mi ostatnio do ręki wietnamska gazeta, otworzyłem ją na chybił trafił i... choć milczałem, to i tak z wrażenia zaniemówiłem. Niemal wszystkie artykuły składały się wyłącznie z trzy- i czteroliterowych słów, tylko od czasu do czasu wpadało jakieś dłuższe nieprzetłumaczalne słowo typu Lillehammer czy jakieś nazwisko. Równej długości słowa wyglądały jak północnokoreańskie wojska na defiladzie a podobne do siebie litery – jak twarze wietnamskich żołnierzy.
Taki jest właśnie język wietnamski, słowa są krótkie jak uderzenia piłeczki ping-pongowej. Nie to, co u nas – przeintelektualizowana multistrukturalna pseudosłowotwórczość.  A próbowaliście kiedyś ograniczyć się w wypowiedzi do samych krótkich słów? Pewnie że nie, to bez sensu... To tylko mi przychodzą do głowy takie głupoty. Ale popatrzcie sami, jak dziwnie to wygląda, specjalnie dla Was ułożyłem kilka zdań i poszedłem jeszcze dalej niż Wietnamczycy – ograniczyłem się do słów maksymalnie trzyliterowych. Temat – urodzinowa przemowa dla wuja Jana – aby upodobnić tekst do defilady wojskowej, celowo nie używam dużych liter:
kto to wie, czy to już nie ze sto lat, jak wuj jan ma las i sad tam w rio. i po co mu to? toż on co noc gna to tu, to tam i o nic nie dba i co mu to da? no nie łżę, że nic. ale kto go zna, ten wie, że mu to gra na sto dwa, tak ma być i już, no bo cóż? on nie łka i wie sam, po co to ma. no to cóż, lej pan tu gin, bo jan to wuj!  sto lat, sto lat mu, pij łyk i daj w tan.

Wygląda trochę jak po wietnamsku? Być może. Ale nie, nie będę tego tłumaczyć na norweski, chciałem Was tylko uczulić, że krótkie słowa są ważne nawet w językach preferujących słowa długie jak polski czy norweski, a znać je trzeba równie dobrze jak te krótkie. Dlatego dziś i – jak sądzę – za tydzień, bo temat jest obszerny, skupimy się na krótkich, lecz nieodzownych przyimkach typu til, av, med, i, mot, om, hos, på. I choć pewnie znacie je doskonale, to nic nie szkodzi, by je przypomnieć i uporządkować. Już na poważnie i bez żartów. Zaczynamy!         

- odpowiada zwykle polskiemu „na”.
- określa między innymi miejsca, występuje w nazwach małych miejscowości w głębi kraju i nazwach wysp:
Boken ligger på bordet – Książka leży na stole.
Jeg bor på Geilo og hun bor på Malta – Ja mieszkam w Geilo, a ona na Malcie (czyli prawdopodobnie na terenie Poznania).
Vi er på kino / på restaurant / på besøk –
Jesteśmy w kinie, w restauracji, w odwiedzinach (ostateczną wersję alibi ustalimy później).

– określa właściwości i cechy:
fargen på huset (husets farge) –
kolor domu (czarno to widzę)
prisen på huset (husets pris) – cena domu (patrzę na stan konta i czarno to widzę)
navnet på gutten (guttens navn) –
imię chłopca (jeśli Zawisza, to też czarno to widzę)

– określa szefa danej instytucji, zespołu, jednostki, prowadzącego pojazd, a także osoby i rzeczy, które należą do ograniczonego obszaru:
sjåføren på bussen –
kierowca autobusu (jakby o mnie)
legen på avdelingen –
lekarz oddziałowy (jakby nie o mnie)
kapteinen på skipet –
kapitan statku (jakby o kapitanie statku)

– określa widoczną część większej całości:
halen på hunden (hundens hale)ogon psa (psogon)
taket på huset (husets tak) – dach domu (domdach)

Natomiast w poniższych zdaniach używamy for, ale o tym więcej za tydzień: 

representant for elevene – reprezentant uczniów
dirigenten for orkesteret –
dyrygent orkiestry
mer for pengene –
więcej za (te same) pieniądze
(jak w reklamie)

i – odpowiada zwykle polskiemu „w”
Występuje w nazwach krajów, kontynentów, regionów, łańcuchów górskich, ulic, miejscowości, miast oraz niektórych wnętrz:
– i Polen, i Vietnam, i Oslo – W Polsce, w Wietnamie, w Oslo
-  i kirke, i butikken –
w kościele, na ślubie, w sklepie


- określa czas
:
Han tjener 1 000 000 kr i året – On zarabia milion koron rocznie.
I vinter gikk jeg mye på ski – Tej zimy dużo biegałem na nartach.
Vi skal være hjemme i jula – Na święta będziemy w domu.

– określa przynależność osoby lub instytucji do kraju, regionu, miasta, wspólnoty:
kongen i landet – król kraju
statsministeren i Norge –
premier Norwegii


til – odpowiada zwykle polskiemu
„do”

– określa nadchodzący stosunek czasu (najczęściej święta lub pory roku): 
Til vinteren skal jeg reise dit (Kommende vinter skal jeg reise dit) – Na zimę tam przyjadę (obiecanki cacanki, mówisz tak od 10 lat).

– określa
stosunek przynależności (własności):
sønnen til Per (Pers sønn)chciałoby się powiedzieć „Syn Persji”, ale to tylko syn Pera.
boka til gutten (guttens bok) – książka chłopca.

hos lokalizuje osobę w jej miejscu pracy lub zamieszkania innych osób:
Hun er hos oss / hos legen / hos frisøren —
Ona jest u nas; u lekarza; u fryzjera (jeżeli ja jestem lekarzem, a żona fryzjerką, wszystko się zgadza)Jan er hos Hans  – Jan jest u Hansa (w domu)

– określa miejsce, w którym coś lub ktoś powinno się znajdować, kierunek
bak – Han har gjort det bak min rygg
Zrobił to za moimi plecami.
forbi – Vi kjørte forbi huset –
Przejechaliśmy koło domu (ale kogo przejechaliście?). 
langs – Stien går langs bekken –
Ścieżka prowadzi wzdłuż strumyka.
innenfor – Han jobber innenfor byens grenser –
On pracuje w obrębie miasta.
utenfor – Du skal gjøre det utenfor døra – Zrób to za drzwiami
(nie chcę krwi w gabinecie)
.
rundt – De plantet trær rundt huset – Wokół domu posadzili drzewa (odmieńcy, wszyscy teraz wycinają)...

I jeszcze przyimki określające czas:
før Du må søke før 1. april – Musisz złożyć podanie o pracę (bo chyba o to chodzi) przed 1 kwietnia.
innen Du må gjøre det innen sju dager. – Musisz to zrobić w ciągu siedmiu dni (znaczy się stworzyć świat czy co?).
om – Han kommer om tre år – On przyjedzie za trzy lata. Om określa również rzeczy, które się dzieją cyklicznieOm sommeren pleier jeg å ha ferie – Zwykle biorę urlop latem.
siden – De har bodd her siden påske – Oni mieszkają tu od Wielkanocy.

I na koniec przyimek określający narzędzie, odpowiednik polskiego narzędnika (kim?czym?)    
med - Det er lettere å skjære ost med ostehøvel enn med kniv - Łatwiej jest kroić ser nożem do sera niż zwykłym nożem (To cytat z Sokratesa, Nietschego czy może Misiewicza?).

Na dziś to tyle, a za tydzień tak się składa, że czeka nas kolejna porcja przyimków! Do zobaczenia!
Tekst: Jacek Janowicz, Klaudia Synak
Ilustracje: Katarzyna Sadowska
Reklama
Gość
Wyślij
Komentarze:
Od najnowszych
Od najstarszych
Od najnowszych


Bogdan Tracz

26-02-2017 16:32

Dzieki, nie wiedzialem, ze Lillehammer nalezy do wyjatkow. Zawsze mozna sie czegos nowego nauczyc

Bogdan Tracz

26-02-2017 16:30

Przepraszam, juz natknalem sie na te wyjatki przytoczone przez kogos innego, a wynikajace z tradycji. O tym nie wiedzialem. Nowa rzecz, dzieki.

Bogdan Tracz

26-02-2017 16:28

På uzywa sie do malych miejscowosci, wsi. W stosunku do miast srednich i duzych to i. Lillehammer raczej nie jest malutka miejscowosci. Polozenie w glebi ladu nie ma znaczenia. Mowi sie - jeg bor i Lillestrøm, men jobber på Kjeller (Lillestrøm jest sredniej wielkosci miastem, a Kjeller to niewielka miejscowosc obok). Jedno i drugie lezy w glebi ladu

Monika Moss

26-02-2017 15:45

Panie Bogdanie, a nie sądzi Pan, że jednak powinno być "på Lillehammer"? Wszak ta miejscowość leży wewnątrz lądu... Pozdrawiam!

Bogdan Tracz

26-02-2017 10:13

Witam Panie Jacku. Cytat z artykulu: Jeg bor på i Lillehammer og hun bor på Malta – Ja mieszkam w Geilo, a ona na Malcie (czyli prawdopodobnie na terenie Poznania). Powinno byc i Lillehammer, a jest på oraz i??? Lillehammer jest tez dosc odlegle od Geilo . W norweskim uzywa sie czegos, co w angielskim nazywa sie dopelniaczem saksonskim, Twoj przyklad: fargen på huset (husets farge). albo moj: biilens farge. W angielskim litera s oddzielona jest apostrofem. Czesciej jednak robi sie to za pomoca sin lub sitt. Tak wiec bedzie huset sitt farge, gutten sin bok.

Reklama
Facebook Messenger YouTube Instagram TikTok