Norweski z przymrużeniem języka. Autobusowy savoir-vivre

W ramach przygotowań do tematu, od kilku dni baczniej niż zwykle obserwowałem pasażerów i użytkowników ruchu, usiłując pokusić się o stworzenie jakichś własnych danych statystycznych.

Na początku zwróciłem uwagę, że w Norwegii sporą część kierowców stanowią kobiety. Postanowiłem sprawdzić, jakie są proporcje, gdy pewnego ranka stałem przed skrzyżowaniem i nie mogłem włączyć się do ruchu. Jest faktem, że kobiety powodują mniej wypadków drogowych, ale mają tę cechę – oczywiście nie wszystkie – że na drodze dbają głównie o własne bezpieczeństwo, nie zwracając zbytniej uwagi na otoczenie. Gdy zatem trzeba wpuścić przed siebie autobus, raczej robią to mężczyźni. Tak więc czekam, czekam i nic. Pierwsze auto – kobieta, drugie – kobieta, trzecie i czwarte – też kobieta. Sporo tych kobiet – myślę – i gdy włączam się do ruchu, zaczynam liczyć, powodowany ciekawością, ile tych kobiet jeszcze będzie. I tu ciekawostka, do najbliższego przystanku mija mnie 17 pojazdów, a wszyscy kierowcy to mężczyźni. To chyba jakaś ustawka... Nadal więc nie wiem, jakie są proporcje, ale pewne jest to, że gdy trzeba się włączyć do ruchu, napotykamy głównie kobiety, a gdy nie ma takiej potrzeby – za kierownicą będą siedzieć mężczyźni.

Podsumujmy ten rozdział porcją odpowiedniego słownictwa:
kobieta za kierownicą – en kvinne bak rattet
Pomóż włączyć się do ruchu – Hjelp å komme inn i trafikken

Oczywiście warto się zatrzymać nie tylko, by wpuścić autobus, ale też w takim miejscu jak: 
przejście dla pieszych – fotgjengerovergang

Sprawy nie załatwi w takim miejscu...
klakson – lydsignal

...ani też mruganie światłami:
światła mijania – nærlys
światła drogowe – veilys

Po prostu trzeba się zatrzymać, bo inaczej możemy uszkodzić pieszego oraz:
zderzak – støtfanger

...i spotkać się z Policją (Politi), która, oprócz wystawienia mandatu, zapyta nas o:
wyposażenie samochodu – utstyr i bilen

czyli:
gaśnicę – brannslokningsapparat
trójkąt ostrzegawczy – varseltrekant
kamizelkę odblaskową – refleksvest

Kolejnym przedmiotem moich badań były zasady savoir-vivre wśród pasażerów. I tak, po kilku dniach obserwacji zauważyłem, że szeroko pojęte „dobre wychowanie", co innego może znaczyć w różnych regionach świata, a przedstawiciele różnych kultur kładą nacisk na różne aspekty. I tak:

– Przywitanie kierowcy choćby krótkim hei stosuje około połowa pasażerów, a im człowiek starszy, tym wskaźnik jest wyższy. Jeśli zaś chodzi o uczniów, Norwegowie witają się rzadko, Afrykanie często, zaś Chińczycy i Wietnamczycy – zawsze!

– Ustępowanie miejsca kobietom w ciąży lub starszym kobietom jest domeną Słowian. Zauważone przeze mnie przypadki wykazały, że, zanim przeciętny Norweg ruszy się z miejsca, wszystkie potrzebujące osoby już siedzą wygodnie na miejscu ogrzanym przez Polaków lub Rosjan, Ukraińców czy nawet Czeczeńców.

- Jeżeli chodzi o pomoc we wniesieniu wózka do autobusu, tu królują mężczyźni czarnoskórzy, a im odcień skóry ciemniejszy, tym są szybsi w okazywaniu oznak dobrego wychowania.

Tu muszę zaznaczyć, że wnioski te mają charakter prywatny i subiektywny i dotyczą lokalnej społeczności z małych miasteczek, w których mam okazję przebywać i pracować. Jak jest w innych regionach i miejscach – nie wiem.    

Tak czy inaczej słownictwo raczej w każdym regionie jest jednakowe:

savoir-vivre – folkeskikk
dobre wychowanie – gode manerer
dobrze wychowany młodzieniec – godt oppdratt ungdom
kobieta z dzieckiem na ręku – kvinne med barnet i armene
kobieta o widocznej ciąży – kvinne som er synlig gravid
osoba niepełnosprawna – handicap, funksjonshemmet albo ufør person
winda dla osoby na wózku inwalidzkim – HC heis (handicap heis)
wózek inwalidzki – rullestol
chodzik – rullator
podjazd dla wózków – rullestolrampe
pomóc staruszce przejść przez jezdnię – hjelpe en gammel dame over veien
ustąpić komuś miejsca w autobusie – reise seg for eldre i bussen albo gi plassen fra seg

Czy może mi pan pomóc wnieść wózek dzieciecy do autobusu? – Kan du hjelpe meg å bære inn barnevogn i bussen?

Na dzisiaj tyle, a ja, choć nie jestem ani Chińczykiem, ani Wietnamczykiem, nie zapominam o pożegnaniu:

Ha det bra!

Tekt: Jacek Janowicz
Ilustracje: Katarzyna Sadowska