Wielu spośród pacjentów szpitali w wieku powyżej 65 lat poddawanych jest terapii nieprawidłowymi lekami. Tak wynika z badań opublikowanych w pracy doktorskiej Kjella H. Halvorsena z Uniwersytetu w Bergen. Lekarze biją się w piersi, biją na alarm i domagają się usprawnienia procedur.

-  Musimy potraktować te dane poważnie - mówi Kjell Krüger, ordynator szpitala Løvåsen w Bergen, odpowiedzialny za przepisywanie leków ponad 150 pacjentom.

Kjell Halvorsen, który na potrzeby swojej pracy doktorskiej studiował jakość terapii lekowej stosowanej w norweskich szpitalach, porównał leki jakie otrzymywali pacjenci z listami leków, których nie powinni stosować ludzie starsi. Okazało się, że jeden na trzech pacjentów szpitali dostawał co najmniej jedno lekarstwo, którego nie powinien zażywać.

- To stanowczo nie jest optymalna sytuacja, zwłaszcza nie w szpitalach - podkreśla Halvorsen.

Zapomniane procedury

Istnieją, przynajmniej w teorii, procedury, które mają zapobiegać podawaniu pacjentom nieodpowiednich leków. Jednak listy środków, które uważane są za nieodpowiednie dla ludzi starszych są, według Halvorsena, zbyt rzadko używane.

Nils Jacob Holand, przewodniczący Norweskiego związku geriatrycznego, zgadza się z tą opinią w całej rozciągłości i dodaje, że procedury stosowane w norweskich szpitalach są zwyczajnie kiepskie:

- Przykładowo, wspomniane listy leków nieodpowiednich dla seniorów są wielu osobom po prostu nieznane.

Krüger z kolei uważa, że lekarze potrzebują pomocy technologicznej, by móc zadbać o lepszą jakość lekoterapii. W związku z tym w szpitalu Løvåsen wprowadzono listy leków do komputerowej bazy danych, tak że lekarzowi automatycznie wyświetla się na ekranie ostrzeżenie, jeśli chce zaordynować lek, który jest na liście środków niezalecanych. Baza danych stanowi część projektu, którego wdrażanie w gminie Bergen zostanie w najbliższych dniach zakończone.

-  Bez tej bazy danych sprawdzanie list leków byłoby bardzo czasochłonnym zajęciem. Jesteśmy w naszym szpitalu uprzywilejowani.

Trzeba stawiać wymagania

Ordynator szpitala Løvåsen porównuje służbę zdrowia z branżą lotniczą i dziwi się, że w tej pierwszej tak mało jest systemów kontroli jakości:

- Bardzo wiele zależy od wiedzy poszczególnych pracowników służby zdrowia.

Krüger uważa, że sami lekarze muszą wymusić zmiany:

-  My jako grupa zawodowa musimy domagać się sprawniejszych systemów i procedur. Zwłaszcza, że w naszym przypadku ewentualne błędy pociągają za sobą odpowiedzialność prawną.

Nils Holand twierdzi z kolei, że to kierownictwa szpitali powinny zadbać o to, by lekarze mieli do dyspozycji sprawniejsze systemy.

Farmaceuci mogą pomóc

Kjell Halvorsen w swojej pracy doktorskiej wspomina też o tym, że ściślejsza współpraca lekarzy, farmaceutów i pielęgniarek mogłaby przyczynić się do zmniejszenia nieprawidłowości w ordynowaniu leków.

-   Zebranie zespołu lekarzy i farmaceutów przynosi efekty, jak chodzi o rozwiązywanie tego typu kwestii. Być może część problemu bierze się stąd, że szpitale w niewielkim stopniu korzystają z pomocy farmaceutów - pisze Halvorsen.

Kjell Krüger nie miałby nic przeciwko temu, żeby jakiś farmaceuta przeglądał jego listy leków:

-  Co dwie pary oczu, to nie jedna. Uważam, że farmaceuci plus środki techniczne to dobre rozwiązanie.

Konsekwencje

Osoby powyżej 65. roku życia stanowią 15% populacji Norwegii, ale odpowiadają za zużycie ponad połowy leków. Według Narodowej kampanii bezpieczeństwa pacjentów, nieprawidłowe użycie lekarstw stanowi przyczynę co najmniej jednej dziesiątej przypadków hospitalizacji osób starszych.

Gunhild Nyborg pracuje na Uniwersytecie w Oslo i zajmuje się, między innymi, badaniami nad wpływem leków na osoby starsze. Nyborg podkreśla, że organizm zmienia się u wszystkich w starszym wieku, tak że część leków może wtedy wyrządzić więcej szkody, niż pożytku:

- Nerki ulegają osłabieniu, a wiele lekarstw przechodzi przez nerki. Jeśli ich funkcje filtrujące będą osłabione, może nastąpić kumulacja leku we krwi. Poza tym ludzie starsi mają relatywnie mniejszą masę mięśniową, a więcej tłuszczu na ciele, a to sprawia, że substancja czynna leku jest inaczej rozprowadzana w organizmie i w efekcie inaczej działa.

Mimo to niewiele przeprowadzono badań nad skutkami podawania osobom starszym nieprawidłowych leków.

-  Wiemy tyle, że leki zwiotczające mięśnie mogą spowodować zgon, a także, że niektóre środki mogą powodować u ludzi starszych dezorientację - podsumowuje Kjell Krüger.

Źródło: Bergens Tidende, Aftenposten