„Ja, vi elsker dette Landet”

„Tak, kochamy ten kraj” – czyli hymn państwowy Norwegii.

Tekst pieśni wyszedł spod pióra norweskiego poety i dramaturga Bjørnstjerne Bjørnsona. Natomiast ścieżka melodyczna do utworu powstała w latach 1863 – 1864, a jej autorem jest Rikard Nordraak.

 

Bjørnstjerne Bjørnson

Bjørnstjerne Martinius Bjørnson, żyjący w latach 1832 – 1910, był laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Szczególnie docenione zostały jego „wzniosła i różnorodna poezja, która zawsze odznaczała się świeżością natchnienia i niezwykłą czystością ducha” oraz „talent epicki i dramatyczny”. Zarówno przez wydawnictwo Gylendal, jak i światowej sławy krytyków literackich, został uznany za jednego z czterech najwybitniejszych norweskich pisarzy. Pozostawił po sobie wiele dzieł – opowiadania, sztuki, wiersze, powieści, artykuły, przemówienia oraz tysiące listów.

 

fot. wikipedia.org

 

Rikard Nordraak

Norweski kompozytor, który najbardziej znany jest jako twórca muzyki do hymnu Norwegii. Prywatnie był kuzynem Bjørnstjerne Bjørnsona i skomponował muzykę do wielu jego utworów, między innymi sztuk „Sigurd Slembe” i „Maria Stuart”, a także wierszy „Ingerid Sletten af Sillejord”, „Killebukken”, „Lammet mit” oraz „Olav Trygvason”.

Nordraak żył zbyt krótko, bo zaledwie 24 lata, by pozostawić po sobie duży dorobek twórczości. Zachowało się jedynie 40 niewielkich kompozycji jego autorstwa.

 

fot. wikipedia.org

 

„Ja, vi elsker dette Landet”

Tekst „Ja, vi elsker dette Landet” został opublikowany po raz pierwszy w roku 1864, na łamach gazety Aftenbladet. Ostateczna wersja, znana obecnie, powstała natomiast w roku 1859 i została włączona przez autora do zbioru poetyckiego pod tytułem „Digte og Sange” („Wiersze i pieśni”).

 

Pierwsze publiczne wykonanie pieśni datuje się na 17 maja 1864 roku. Hymn został odśpiewany przez 24-osobowy chór męski. Premiera odbyła się tego samego dnia w Eidsvoll, czyli w miejscu ustanowienia norweskiej konstytucji, oraz w Christianii. Okazją były obchody pięćdziesiątej rocznicy uchwalenia przez norweski parlament ustawy zasadniczej, na mocy której Norwegia, będąca od roku 1814 prowincją duńską, została uznana za kraj niepodległy.

 

Co ciekawe, nie istnieje żaden zapis prawny ustanawiający „Ja, vi elsker dette Landet” oficjalnym hymnem Norwegii. Mimo to, pieśń odgrywa tę rolę na mocy umowy społecznej.

Hymn składa się z ośmiu strof, jednak zazwyczaj śpiewa się tylko trzy z nich – pierwszą i dwie ostatnie.

 

fot. wikipedia.org

 

Język pieśni

Bjørnstjerne Bjørnson napisał pieśń w języku obowiązującym w Norwegii w jego czasach, czyli w duńsko – norweskim. Od tamtego czasu, w pisanym języku norweskim (w bokmålu), zaszła seria zmian ortograficznych mających na celu odróżnienie go od duńskiego i przybliżenie do norweskiego języka mówionego.

Tekst znajdujący się poniżej, który wykorzystuje się obecnie, jest identyczny z oryginałem Bjørnson. Używane są te same słowa, zmieniła się jednak ortografia, wymowa oraz interpunkcja.

 

„Ja, vi elsker dette landet”

”Tak, kochamy ten kraj”

1. Ja, vi elsker dette Landet

Som det stiger frem

Furet værbitt over vannet

Med de tusen hjem

Elsker, elsker det og tenker

På vår far og mor

Og den saganatt som senker

drømme på vår jord

1. Tak, kochamy ten kraj

Rozciągający się

Skałami i chmurami ponad morzem,

Z tysiącem domostw.

Kochamy, kochamy go i myślimy

O naszych ojcach i matkach

I sagach, które ślą

Ślą marzenia na naszą ziemię

 

7. Norske mann i hus og hytte,

takk din store Gud!

Landet ville han beskytte,

skjønt det mørkt så ut.

Alt hva fedrene har kjempet,

mødrene har grett,

har den Herre stille lempet

så vi vant vår rett.

 

7. Norwegowie w domach i chatach,

Dziękują Ci, wielki Boże!

On zachował ten kraj,

Nawet pomimo to, że wygląda to źle.

I gdy ojcowie walczyli,

A matki płakały,

Pan po cichu się wzruszył

Więc wygraliśmy nasze prawa.

 

8. Ja, vi elsker dette Landet,

som det stiger frem,

furet, værbitt over vannet,

med de tusen hjem.

Og som fedres kamp har hevet

det av nød til seir,

også vi, når det blir krevet,

for dets fred slår leir.

 

8. Tak, kochamy ten kraj,

Gdy pojawiają się,

Skały i chmury nad morzem,

Z tysiącem domów.

A gdy ojcowie zmagali się powstał

Z biedy do chwały,

Mimo to będziemy więc domagać się,

Spokoju do trwania.

 

fot. wikipedia.org

 

Analiza treści

Tekst norweskiego hymnu był przedmiotem wielu interpretacji. Kompleksowa prezentacja i analiza treści znajduje się w książce pod tytułem „Historien om ja, vi elsker” („Historia o tak, kochamy”). Dzieło traktuje o norweskiej historii do roku 1864, ale zawiera także dużo szerszą perspektywę.

 

Z punktu widzenia lingwisty…

Inne spojrzenie na tekst promowane jest przez między innymi profesora lingwistyki nordyckiej - Rogera Lockertsena. Według niego, tekst przekazuje „staromodne treści związane z przedawnionym spojrzeniem na kobiety, wojnę i pokój”. Za przykład podaje tutaj zdanie „også vi, når det blir krevet, for dets fred slår leir” (”mimo to będziemy więc domagać się, spokoju do trwania”), które „mówi o przygotowaniu obozu militarnego. Brzmi to dość pokojowo,  ale w rzeczywistości takie nie jest”. Jeśli chodzi o spojrzenie na kobiety i ich rolę, Lockertsen przywołuje wersy „alt hva fedrene har kjempet, mødrene har grett” („i gdy ojcowie walczyli, a matki płakały”) oraz, ze strofy trzeciej, „kvinner selv sto opp og strede som de var menn” („nawet kobiety powstały i walczyły, jakby były mężczyznami”). Lingwista zauważa, że obecnie pieść jest bardzo rzadko śpiewana w całości i stwierdza: „nie sądzę, żeby ludzie wiedzieli o czym jest ta pieśń”.

 

… i pisarza

Pisarz Tore Renberg uważa, że pieśń jest „nadęta, a poezja dość słaba” i nazywa ją „żałosną i najbardziej z siebie zadowoloną ze wszystkich najgorszych pieśni”. Jego zdaniem utwór reprezentuje „paskudny i niebezpieczny nacjonalizm”.

 

 

 

Źródła: snl.no / wikipedia.org / youtube.com

Zdjęcie frontowe: wikimedia.org - evelinagustafsson@live.se - public domain