Tam, gdzie inspiracja się zaczyna

Nansen był przede wszystkim naukowcem. Swoją karierę rozpoczął od kierunku biologia ze specjalizacją zoologiczną na Uniwersytecie w Christianii (dawna nazwa Oslo). Jako student otrzymał propozycję, która stała się przełomową w jego życiu. Przyjaciel jego ojca potrzebował studenta zoologii na wyprawę mającą na celu polowanie na wieloryby na Oceanie Arktycznym. Na statku liczącym 62 osoby załogi – młody Fridtjof stał się jedynym pasażerem. Ta podróż wpłynęła na niego tak silnie, iż już w drodze powrotnej postanowił, że na pewno wróci do tego skutego lodem i pomiatanego nieprzyjaznymi, zimnymi wiatrami, lecz tak fascynującego świata. Lecz najpierw… Lata przygotowań. Nansen wiedział, że aby przetrwać w tak trudnych polarnych warunkach należy przede wszystkim zrozumieć naturę i nauczyć się korzystać z jej dóbr. Lata studiów, badań zwierzęcego behawioru, warunków środowiskowo-meteorologicznych, nietypowych zjawisk naturalnych… W 1897 uzyskuje tytuł profesora a rok później wstępuje w szeregi naukowców i artystów Cesarskiej Rosyjskiej Akademii Nauk.

To jednak nie koniec…

Badania naukowe podczas wyprawy na biegun północny  Fot. Muzeum Fram

Nansen był człowiekiem wielu talentów – pisał i umiał przemawiać do ludzi. Znał co najmniej pięć języków i potrafił doskonale posługiwać się aparatem fotograficznym (co na jego czasy robiło wrażenie), tworzył mapy, rysunki, ilustracje. Wciąż pozostawał w listownej korespondencji z najbardziej prominentnymi naukowcami swoich czasów. W swoim życiorysie posiada ogromną liczbę dokonań naukowych z licznych dziedzin m.in. napisał przełomowy artykuł o ośrodkowym układzie nerwowym. Poza tym, jako krzepki i wysportowany mężczyzna był doskonałym narciarzem. Spopularyzował ten sport wśród Norwegów a największą sławę przyniosły mu zawody Husebyrennet w 1883 r gdzie przebył w całości na nartach trasę z Bergen do Oslo.

Polarna saga

Swoja pierwszą wyprawę transgrenladzką przeprowadzoną w 1888 r. dzięki której udowodnił, iż cała wyspa jest pokryta lodem osobiście nazywał „wycieczką narciarską”. Tam też przebywając z tubylcami nauczył się wielu pożytecznych technik przetrwania w mroźnym klimacie. Swoje doświadczenia barwnie opisał w relacji pt. „Eskimowie- ich kraj, życie i obyczaje”.

Najważniejszą jednak ekspedycją w jego życiu była ta, na potrzeby której zlecił budowę specjalnego statku, ochrzczonego przez jego żonę Evę „Fram” („Naprzód”). Innowacyjny pomysł zakładał wbicie się i zamrożenie statku w dryfującym, arktycznym lodzie i podróż w ten sposób aż do bieguna północnego. Niestety, okazało się to niemożliwe. W odległości 300km od bieguna Nansen i jego towarzysz Johansen wyposażeni w narty i psi zaprzęg wyruszyli w samotną wędrówkę. Niebezpieczeństwo było jednak zbyt duże, więc naukowiec roztropnie zarządził odwrót.

Statek „Fram”, na którym płynął Nansen podczas  wyprawy w celu zdobycia bieguna północnego.  Fot. Muzeum Fram

Cali i zdrowi powrócili do domów dopiero po trzech latach wyczerpującej tułaczki zabrani przez przypadkowo napotkanego F. Jacksona na statku „Windward”, który także zamierzał zdobyć biegun północny. 

Fridtjof Nansen – noblista

Po zakończeniu wypraw nadeszły ciężkie czasy pierwszej wojny światowej. Fridtjof Nansen zaangażował się w międzynarodowe życie społeczne. Najpierw kilka lat spędził w USA zabezpieczając zapasy przesyłanej żywności do neutralnej ojczyzny. Już jako ambasador Norwegii wyjechał do Londynu a w roku 1920 uzyskał tytuł Wysokiego Komisarza Ligi Narodów do Spraw Uchodźców. Pomagał głównie uchodźcom oraz radzieckim i niemieckim więźniom politycznym. Przyczynił się także do działań wspierających ofiary wielkiego głodu w Rosji Radzieckiej. Jego pomoc nie kończyła się jedynie na wyciąganiu ludzi z powojennego piekła. Dzięki specjalnym paszportom nansenowskim, posiadacze uzyskiwali jego osobistą protekcję i asystę w poszukiwaniu nowego kraju do osiedlenia i rozpoczęcia w miarę normalnego życia. Tych, którzy otrzymali paszport były tysiące… W roku 1922 za swoje społeczne zaangażowanie i prawdziwą walkę na rzecz pokrzywdzonych przez wojnę Fridtjof Nansen otrzymuje Pokojową Nagrodę Nobla.

Na tym jednak nie kończy się historia… do roku 1930, kiedy zmarł na atak serca udzielał się czynnie na rzecz armeńskich uchodźców z Turcji podczas kryzysu, za co do tej pory pamięć po nim jest w Armenii ciągle żywa.

Historię Fridtjofa Nansena – doskonałego naukowca, dobrego człowieka a także Roalda Amundsena oraz innych polarników można poznać dokładniej w Muzeum Fram, które znajduje się na Półwyspie Bygdøy w Oslo. Tam też we wnętrzu budynku umieszczony został legendarny już statek Fram.

Reklama