Blogi
Mieszkasz w Stavanger czy... Stawangerze? O odmianie norweskich nazw miast
2
Odmiana norweskich nazw miast może sprawiać problemy. Na zdjęciu: Stavanger. Fot. fotolia - royalty free
Odmieniamy norweskie nazwy miast czy nie? Mówimy: „mieszkam w Stavanger” czy „w Stawangerze”? Sprawa budzi wiele wątpliwości wśród naszych czytelników, więc postanowiliśmy ją wyjaśnić. O pomoc poprosiliśmy samego profesora Miodka.
O tym, że Polacy to specjaliści od wszystkiego, wiemy. Zawodowcy we wszelkiego typu usterkach, „złote rączki”, co naprawią i kran, i zapchany filtr w pralce, komentatorzy i wybitni eksperci ds. piłki nożnej (zwłaszcza teraz w czasie Euro 2016), polityki (w końcu „kiedyś żyło się lepiej”) czy wreszcie językoznawcy. Dziś właśnie o tej ostatniej „specjalizacji” co nieco.
Swego czasu dość spore kontrowersje wśród czytelników Mojej Norwegii wywołał fakt, że ośmieliliśmy się odmienić przez wszystkie przypadki, jakie tylko były możliwe, nazwę miasta Stavanger. Było i „mieszkam w Stawangerze”, „wracam ze Stawangeru”, „Stawangerowi przydałyby się lepsze drogi” itp. No i zaczęło się.
Swego czasu dość spore kontrowersje wśród czytelników Mojej Norwegii wywołał fakt, że ośmieliliśmy się odmienić przez wszystkie przypadki, jakie tylko były możliwe, nazwę miasta Stavanger. Było i „mieszkam w Stawangerze”, „wracam ze Stawangeru”, „Stawangerowi przydałyby się lepsze drogi” itp. No i zaczęło się.
Reklama
Jak to mówi dzisiejsza młodzież: zalała nas fala hejtu. Posypały się gromy z jasnego nieba: jak można odmieniać nazwę Stavanger?! Czytelnicy sobie tego nie życzą, bo obcych nazw geograficznych się nie odmienia.
Przytoczylibyśmy „najciekawsze” komentarze, ale tego nie zrobimy, bo jest przed dobranocką. Przerażeni i zmrożeni krytyką przestaliśmy nazwę Stavanger odmieniać. Jak nie można (czyżby?), to nie można. Koniec kropka. Finito. Dziękuję dobranoc.
Powstał na temat tego miasta kolejny artykuł, nie folgowaliśmy sobie i nie odmienialiśmy nazwy przez przypadki. Byle tylko naszych czytelników nie drażnić.
Aż tu nagle przyszła kolejna „fala hejtu”, że Stavanger odmieniać należy, że nie znamy norweskiego (a znamy bardzo dobrze), że jesteśmy „żurnaliści, co to im profesjonalizmu brak”. Przerażeni i zmrożeni krytyką postanowiliśmy kwestię raz na zawsze wyjaśnić.
Pojawiła się jeszcze opcja, by zamiast Stavanger pisać: sam-wiesz-o-jakie-miasto-chodzi, coś w stylu J.K. Rowling i Harry’ego Pottera, którzy bali się sami-wiecie-kogo, ale odrzuciliśmy ją, bo tytuły byłyby zbyt długie. Dlatego pytanie badawcze brzmi: odmieniamy norweskie nazwy miast czy nie?
Przytoczylibyśmy „najciekawsze” komentarze, ale tego nie zrobimy, bo jest przed dobranocką. Przerażeni i zmrożeni krytyką przestaliśmy nazwę Stavanger odmieniać. Jak nie można (czyżby?), to nie można. Koniec kropka. Finito. Dziękuję dobranoc.
Powstał na temat tego miasta kolejny artykuł, nie folgowaliśmy sobie i nie odmienialiśmy nazwy przez przypadki. Byle tylko naszych czytelników nie drażnić.
Aż tu nagle przyszła kolejna „fala hejtu”, że Stavanger odmieniać należy, że nie znamy norweskiego (a znamy bardzo dobrze), że jesteśmy „żurnaliści, co to im profesjonalizmu brak”. Przerażeni i zmrożeni krytyką postanowiliśmy kwestię raz na zawsze wyjaśnić.
Pojawiła się jeszcze opcja, by zamiast Stavanger pisać: sam-wiesz-o-jakie-miasto-chodzi, coś w stylu J.K. Rowling i Harry’ego Pottera, którzy bali się sami-wiecie-kogo, ale odrzuciliśmy ją, bo tytuły byłyby zbyt długie. Dlatego pytanie badawcze brzmi: odmieniamy norweskie nazwy miast czy nie?
Pytamy prof. Miodka
Odpowiedzi na pytanie udzielił nam autorytet w dziedzinie języka polskiego, prof. Jan Miodek, językoznawca, były dyrektor Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, członek Komitetu Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk i Rady Języka Polskiego, który popularyzuje wiedzę o języku polskim. Pan profesor odpowiedział:
Przeciętny Polak w Polsce na pewno nie czuje potrzeby odmiany takich nazw jak Stavanger, bo jej w ogóle nie używa albo używa nader rzadko. Dla Państwa – Polaków w Norwegii – odmienianie tej nazwy jest odruchem gramatycznym, który ja rozumiem i aprobuję (w Polsce nikt nie będzie odmieniał takich np. nazw jak Toronto czy Vancouver; kiedy byłem w Kanadzie, tamtejsi Polacy powiedzieli mi, że tworzą postacie „do Toronta", „w Toroncie", „w Vancouverze", a nawet „w Vancouvrze”).
Prof. Miodek zwrócił uwagę na istotną kwestię: odmienianie nazw to dla nas, Polaków, odruch gramatyczny.
Swoją drogą gramatycznym odruchem może też być dla niektórych odmiana przekleństw w każdym możliwym zdaniu, ale to zupełnie inna kwestia…
Swoją drogą gramatycznym odruchem może też być dla niektórych odmiana przekleństw w każdym możliwym zdaniu, ale to zupełnie inna kwestia…
W Paryżu, Londynie i… Stawangerze?
Idziemy za ciosem, informacji poszukujemy także w słowniku PWN. Czytamy:
„Nazwy geograficzne mogą funkcjonować w postaci spolszczonej bądź oryginalnej. Jednak – inaczej niż w przypadku niektórych nazwisk — nie ma zwyczaju stosowania pisowni wariantywnej.
Pisownia Paris, Madrid, Roma zamiast Paryż, Madryt, Rzym nie jest akceptowana przez normy języka polskiego. Pisownię spolszczoną stosujemy tylko w odniesieniu do nazw państw, kilkudziesięciu dużych lub ważnych miast i sporadycznie do innych nazw geograficznych; w odniesieniu do pozostałych stosujemy pisownię oryginalną. Odmiana nazw geograficznych spolszczonych opiera się na tych samych zasadach co odmiana rzeczowników pospolitych oraz rodzimych nazw własnych.”
Tyle mówi Słownik Języka Polskiego PWN.
Brzmi logicznie. W końcu przecież mówimy: „Jedziemy na weekend do Berlina/Londynu/Paryża”. Gdyby komuś wyrwało się: „lecę do Paris lub London na zakupy”, uznalibyśmy go za pretensjonalnego snoba, który za mniej niż 10 tys. dolarów z łóżka nie wstanie.
Stavanger to nie to samo co Paryż czy Nowy Jork (a nie New York), ale nazwę tego miasta, jak widać, odmieniać wolno. Tak samo jak i innych norweskich nazw miast, które da się przemaglować przez przypadki. Bo jak mówi prof. Jan Miodek, a wtóruje mu PWN: to polski odruch gramatyczny, po drugie – dla Polaków, którzy mieszkają w danym mieście, jest ono ważne, jest w centrum ich zaintersowania, więc odmieniają. A że czasem brzmi to dziwnie? W Stawangerze, w Trondheimie, w Bergenie? Przecież nikt nie krzywi się słysząc „w Finnmarku”. Dlaczego?
Odpowiedź wydaje się dosyć prosta: do pewnych odmian nasze uszy się przyzwyczaiły, do innych (jeszcze) nie. Od wielu lat w polskiej literaturze i mowie codziennej funkcjonują odmiany nazw miast, takich jak np.: Berlin, Londyn, Paryż. Lecimy do Manchesteru, Hamburga, Amsterdamu, Nowego Jorku (zagadka: dlaczego Nowy Jork nazywał się kiedyś Nowy Amsterdam?).
Odmiana norweskich nazw miast to dla nas stosunkowo nowe zjawisko, dlatego niektórzy reagują na nią tak alergicznie. Uspokajamy – za 20 lat wizyta w Stawangerze będzie tak naturalna, jak w Szanghaju, Moskwie i Düsseldorfie.
A dla malkontentów, którzy odmieniać nie chcą, nie będą i odmian nie akceptują, mamy radę. W końcu jak mawiali starożytni greccy filozofowie: „Żyj, człowieku i daj żyć innym”. Parafrazując na potrzeby artykułu: „Nie odmieniaj człowieku, ale daj odmieniać innym.”
Serdeczne pozdrowienia dla mieszkańców Stawangeru!
„Nazwy geograficzne mogą funkcjonować w postaci spolszczonej bądź oryginalnej. Jednak – inaczej niż w przypadku niektórych nazwisk — nie ma zwyczaju stosowania pisowni wariantywnej.
Pisownia Paris, Madrid, Roma zamiast Paryż, Madryt, Rzym nie jest akceptowana przez normy języka polskiego. Pisownię spolszczoną stosujemy tylko w odniesieniu do nazw państw, kilkudziesięciu dużych lub ważnych miast i sporadycznie do innych nazw geograficznych; w odniesieniu do pozostałych stosujemy pisownię oryginalną. Odmiana nazw geograficznych spolszczonych opiera się na tych samych zasadach co odmiana rzeczowników pospolitych oraz rodzimych nazw własnych.”
Tyle mówi Słownik Języka Polskiego PWN.
Brzmi logicznie. W końcu przecież mówimy: „Jedziemy na weekend do Berlina/Londynu/Paryża”. Gdyby komuś wyrwało się: „lecę do Paris lub London na zakupy”, uznalibyśmy go za pretensjonalnego snoba, który za mniej niż 10 tys. dolarów z łóżka nie wstanie.
Stavanger to nie to samo co Paryż czy Nowy Jork (a nie New York), ale nazwę tego miasta, jak widać, odmieniać wolno. Tak samo jak i innych norweskich nazw miast, które da się przemaglować przez przypadki. Bo jak mówi prof. Jan Miodek, a wtóruje mu PWN: to polski odruch gramatyczny, po drugie – dla Polaków, którzy mieszkają w danym mieście, jest ono ważne, jest w centrum ich zaintersowania, więc odmieniają. A że czasem brzmi to dziwnie? W Stawangerze, w Trondheimie, w Bergenie? Przecież nikt nie krzywi się słysząc „w Finnmarku”. Dlaczego?
Odpowiedź wydaje się dosyć prosta: do pewnych odmian nasze uszy się przyzwyczaiły, do innych (jeszcze) nie. Od wielu lat w polskiej literaturze i mowie codziennej funkcjonują odmiany nazw miast, takich jak np.: Berlin, Londyn, Paryż. Lecimy do Manchesteru, Hamburga, Amsterdamu, Nowego Jorku (zagadka: dlaczego Nowy Jork nazywał się kiedyś Nowy Amsterdam?).
Odmiana norweskich nazw miast to dla nas stosunkowo nowe zjawisko, dlatego niektórzy reagują na nią tak alergicznie. Uspokajamy – za 20 lat wizyta w Stawangerze będzie tak naturalna, jak w Szanghaju, Moskwie i Düsseldorfie.
A dla malkontentów, którzy odmieniać nie chcą, nie będą i odmian nie akceptują, mamy radę. W końcu jak mawiali starożytni greccy filozofowie: „Żyj, człowieku i daj żyć innym”. Parafrazując na potrzeby artykułu: „Nie odmieniaj człowieku, ale daj odmieniać innym.”
Serdeczne pozdrowienia dla mieszkańców Stawangeru!
Reklama
Reklama
To może Cię zainteresować
3