Prawa dziecka w Norwegii a w Polsce – co warto wiedzieć jako rodzic w Norwegii?

Norwegia była jednym z pierwszych krajów, które ratyfikowały Konwencję ONZ o Prawach Dziecka (UN Convention on the Rights of the Child, CRC), i co ważne – od 2003 roku ma ona status prawa krajowego (ustawa: Lov om styrking av menneskerettighetenes stilling i norsk rett – tzw. Menneskerettsloven).

W Polsce konwencja również obowiązuje, ale w Norwegii jej postanowienia mają pierwszeństwo nad ustawami krajowymi w przypadku kolizji z innymi przepisami.

Menneskerettsloven § 3 https://lovdata.no/dokument/NL/lov/1999-05-21-30

Prawo do bezpieczeństwa i ochrony przed przemocą
W Norwegii całkowicie zakazane jest stosowanie kar fizycznych wobec dzieci – nawet w formie tzw. „klapsa”. Obejmuje to również groźby, upokorzenie, zastraszanie czy agresję werbalną. Nawet drobne przewinienia mogą prowadzić do interwencji Barnevernet – norweskiej służby ochrony dzieci.

Podstawa prawna: Barneloven (ustawa o dzieciach), § 30 oraz Lov om barn og foreldre

Prawo do wyrażania własnego zdania
Dziecko ma prawo do wypowiadania się w sprawach, które go dotyczą – np. w sprawach rozwodowych, opiekuńczych, dotyczących edukacji czy zdrowia. Od 7. roku życia zdanie dziecka musi być wysłuchane, a od 12. roku życia – musi mieć realny wpływ na decyzje urzędów i sądów.

Barneloven § 31

Prawo do edukacji i wsparcia
Norwegia zapewnia bezpłatne przedszkola i szkoły, a dzieci cudzoziemskie (np. z polskich rodzin) mają prawo do nauki języka norweskiego jako drugiego języka (norskopplæring). Dzieci mogą też korzystać z dodatkowego wsparcia (specjalpedagogisk hjelp), jeśli tego wymagają.

Kraj	Norwegia	Polska
Kary fizyczne	Bezwzględny zakaz	Zakaz, ale w praktyce tolerancja "klapsa" w rodzinie
Udział dziecka w decyzjach	Od 7 lat, obowiązkowe wysłuchanie; od 12 lat – wpływ	Wysłuchanie opcjonalne, od 13 r.ż. głos doradczy
Reagowanie na przemoc	Obowiązek zgłoszenia przez każdego dorosłego	Brak obowiązku, często anonimowość
Instytucje ochrony dziecka	Barnevernet – niezależna instytucja, duża decyzyjność	Sądy rodzinne, MOPS, kuratorzy

To temat wzbudzający wiele emocji wśród Polaków w Norwegii. Barnevernet ma obowiązek działać w przypadku podejrzenia, że dziecko jest zaniedbywane, narażone na przemoc, lub nie otrzymuje opieki odpowiedniej do swojego wieku.

Ważne: Barnevernet zawsze najpierw stara się wesprzeć rodzinę, a odebranie dziecka jest ostatecznością – i wymaga decyzji sądu (Fylkesnemnda).

Barnevernsloven – nowa ustawa od 2023 r. https://lovdata.no/dokument/NL/lov/2021-06-18-97

- Nie bój się instytucji – uczestnicz w rozmowach, pokazuj zaangażowanie.
- Zadbaj, aby dziecko chodziło do przedszkola/szkoły regularnie – nieusprawiedliwione nieobecności mogą wzbudzać podejrzenia.
- W przypadku problemów – masz prawo do pomocy tłumacza (wycena tłumaczenia w 3 min PL/NO), opieki prawnej i kontaktu z Ambasadą RP.

- Barneombudet – Rzecznik Praw Dziecka w Norwegii: www.barneombudet.no
- NAV – pomoc socjalna, wsparcie finansowe
- Ambasada RP w Oslo – wsparcie w sytuacjach spornych
- Polscy prawnicy w Norwegii – doradztwo w sprawach rodzinnych i opiekuńczych

Choć wiele przepisów w Polsce i Norwegii wygląda podobnie na papierze, praktyka i podejście do ochrony praw dziecka są w Norwegii znacznie bardziej restrykcyjne i sformalizowane. Polscy rodzice powinni mieć tego świadomość – i nie bać się korzystać z prawa do informacji i pomocy.

Masz pytania? Skontaktuj się z nami.

Advokatfirma Nierzwicki & Bluszko AS

E-mail: post@nb-advokat.no
Telefon: +47 940 01 000

WWW: https://nb-advokat.no/