W poprzednich częściach omówiliśmy fazę wstępną zakładania organizacji - określenie celów i środków działania oraz przygotowanie i uchwalenie statutów. Kiedy te elementy mamy już za sobą, pozostaje nam tylko sama rejestracja organizacji w Rejestrze Podmiotów (Enhetsregister).

Obowiązek rejestracji - kiedy?

Nie każda organizacja musi rejestrować się w Enhetsregister. W części pierwszej podaliśmy przykład stowarzyszenia fanów prozy Stephanie Meyer. Tego typu "organizacja" (choć w tym wypadku należałoby raczej mówić o klubie) z reguły będzie na tyle nieformalna, że nie będzie wymagać rejestracji. Nawet jeśli uchwali jakiś statut, to dopóki na swoją działalność nie będzie potrzebować funduszy, spokojnie może funkcjonować bez konieczności bawienia się w formalności administracyjne.

Obowiązek rejestracji pojawia się wtedy, kiedy w grę zaczynają wchodzić pieniądze, niezależnie od tego, czy będą to jedynie środki ze składek członkowskich, czy też organizacja będzie chciała przeprowadzać zbiórki, aukcje, bądź ubiegać się o jakieś dofinansowanie.

Aby móc obracać pieniędzmi, organizacji będzie potrzebować konta bankowego. A tego z kolei nie założy, jeśli nie będzie figurować w Rejestrze Podmiotów.

Gdyby na przykład nasze hipotetyczne stowarzyszenie fanów Stephanie Meyer postanowiło wyjść poza spotkania dyskusyjne i np. zorganizować konwent, a w celu sfinansowania tego przedsięwzięcia przeprowadzić zbiórkę pieniędzy, będzie musiało dokonać rejestracji.

Organizacja nie obraca środkami pieniężnymi = brak obowiązku rejestracji w Rejestrze Podmiotów (Enhetsregister)

Organizacja zarządza jakimiś środkami pieniężnymi = obowiązek rejestracji w Rejestrze Podmiotów (Enhetsregister).

Rejestr Podmiotów to podstawowy z tzw. Rejestrów z Brønnøysund. Rejestrują się w nim wszystkie firmy, organizacje (oprócz tych zupełnie "kanapowych"), urzędy publiczne itp.

Organizacja zarejestrowana w Rejestrze Podmiotów otrzyma dziewięciocyfrowy numer organizacyjny (org.nr.), który będzie identyfikował ją wobec, władz, urzędów, banków itd.

Rejestracja - wymogi i dokumenty

Aby zarejestrować organizację w Rejestrze Podmiotów należy udokumentować, że została ona założona i że istnieje. Robi się to, wysyłając do Rejestrów w Brønnøysund wypełniony formularz rejestracyjny.

Najprościej jest skorzystać z uproszczonego formularza dla stowarzyszeń (Forenklet registermelding - Blankett for foreninger), który można znaleźć tutaj.

Można też użyć zintegrowanego formularza rejestracyjnego (Samordnet registermelding - do pobrania tutaj (na samej górze tabelki)), przy pomocy którego można zarejestrować każdy podmiot. Ten formularz ma tę zaletę, że wskazówki do jego wypełniania są dostępne również po angielsku (zob. Coordinated register notification Part 1 – Guide).

Jako załączniki do wniosku o rejestrację trzeba załączyć uchwały/statuty organizacji oraz deklarację założycielską (jeśli taka istnieje) lub inny dokument świadczący o tym, że organizacja istnieje, a także protokół z wyboru zarządu organizacji.

Deklaracja założycielska to referat ze spotkania, na którym powołano organizację do życia. Jeśli takiego dokumentu brak, można załączyć opatrzone datami uchwały organizacji lub (jeśli organizacja nieformalnie działała już od jakiegoś czasu), protokoły roczne z działalności z ostatnich dwóch lat lub tym podobną dokumentację.

Z dokumentów (statutów) musi wynikać, że organizacja jest "samoposiadająca się" (norw. selveiende), tj. że żadna pojedyncza osoba czy grupa osób nie jest jej właścicielem, nie może dysponować jej majątkiem, nie ma prawa do wypłaty środków, czy zysków wypracowanych przez organizację (jeśli ta prowadzi działalność gospodarczą), ani nie ręczy za jej zobowiązania.

Członkostwo w organizacji musi wiązać się z prawami i obowiązkami, które powinny zostać ujęte w statutach. Jeśli członek organizacji nie ma określonych praw ani obowiązków, organizacja taka nie będzie organizacją w sensie ścisłym, tylko nieformalnym klubem, a tego typu stowarzyszenia nie mogą rejestrować się w Rejestrze Podmiotów.

W zgłoszeniu rejestracyjnym należy podać, kto zasiada w zarządzie organizacji. Jeśli są tam osoby, które nie mieszkają w Norwegii i nie posiadają norweskich numerów personalnych (fødselsnummer lub d-nummer), razem z formularzem rejestracyjnym trzeba będzie przesłać wnioski o nadanie tym osobom d-numerów.

Rejestracja w Rejestrze Podmiotów jest darmowa.

Dodatkowe rejestry

Frivillighetsregister

Organizacja może też - jeśli chce - zarejestrować się w Rejestrze Organizacji Pozarządowych (Frivillighetsregister). Wiążą się z tym dwa przywileje:

- Prawo do udziału w tzw. "Grasrotandelen". Polega to na tym, że osoby grające w Norweskim Totalizatorze (Norsk Tipping) mogą przekazać 5% kwoty zakładu bezpośrednio na rzecz lokalnej organizacji pożytku publicznego. (Uwaga! nie każda organizacja może ubiegać się o udział w grasrotandel. O warunkach jakie trzeba spełnić można przeczytać tutaj).

- Możliwość uzyskania zwrotu VAT-u za zakupione towary i usługi, wykorzystywane w celach statutowych.

Czasami także warunkiem uzyskania dofinansowania ze źródeł publicznych lub osób prywatnych jest to, by organizacja figurowała w Rejestrze Organizacji Pozarządowych.

Rejestracja w Frivillighetsregister jest odpłatna. Opłata rejestracyjna wynosi na dzień dzisiejszy 250 koron. Później organizacja musi co roku opłacać składkę 135 koron.

Foretaksregister

Foretaksregister to Rejestr Przedsiębiorstw. Zdecydowana większość organizacji nie musi się tam rejestrować. Obowiązek obejmuje tylko organizacje, w których przypadku działalność gospodarcza stanowi zasadniczą część działalności.

Rejestracja w Rejestrze Przedsiębiorstw jest płatna. (Obecnie jest to kwota 2 265 kr w przypadku rejestracji elektronicznej lub 2 832 kr w przypadku rejestracji na formularzu papierowym)

Merverdiavgiftsregister

...czyli Rejestr Płatników VAT. Jeśli organizacja sprzedaje towary i usługi na kwotę, która przekracza 50 000 koron w ciągu roku, musi zarejestrować się w Rejestrze Płatników VAT oraz naliczać i odprowadzać VAT.

Więcej informacji o poszczególnych rejestrach można znaleźć na stronie www.brreg.no

W kolejnej (ostatniej) części cyklu powiemy sobie nieco więcej o członkostwie w organizacjach pożytku publicznego, a także kilka słów o tym, gdzie można starać się o dofinansowanie działalności organizacji.