Uporządkuj swoje zadłużenia, zanim pojawi się rejestr długów

Masowemu zadłużaniu się Norwegów współwinne są banki, które w większości ignorowały wytyczne Norweskiej Komisji Nadzoru Finansowego (Finanstilsynet) z 2017 roku co do przyznawania kredytów.

W 2017 roku, po pojawieniu się nowych wytycznych, Finanstilsynet przeprowadziło ankietę, aby sprawdzić, czy banki zastosowały się do zaleceń. Badanie wykazało, że w czwartym kwartale 2017 r. 132 instytucje finansowe w Norwegii otrzymały łącznie 1 280 196 wniosków kredytowych, z czego 300 515 zostało rozpatrzonych pozytywnie. Okazało się, że 35,9 proc. udzielonych pożyczek odbiegało od wymagań Komisji Nadzoru Finansowego.

W liście do instytucji finansowych z czerwca 2018 r. Finanstilsynet podsumowało badanie i stwierdziło, że zalecenia w znacznej większości instytucji nie zostały wdrożone w sposób zadowalający – odchylenia od wymagań były rozległe. Odnosiło się to w szczególności do założeń dotyczących kwoty miesięcznej raty i okresu spłaty kredytu.

Finanstilsynet wystosowało więc trzy wymogi, które – zdaniem urzędników – przyczynią się do rzetelnej praktyki kredytowej dla kredytów gotówkowych:

1. Umowa kredytowa musi zawierać wymogi dotyczące płatności ratalnych oraz informację o okresie spłaty. Kredyt gotówkowy nie może zostać udzielony na okres spłaty dłuższy niż 5 lat.

2. Jeśli kredytobiorca nie ma wystarczających środków na pokrycie normalnych wydatków na życie, po podwyższeniu stopy procentowej o 5 punktów procentowych od całkowitego zadłużenia lub gdy całkowite zadłużenie przekracza pięciokrotność rocznego dochodu, kredyt nie zostanie przyznany.

3. Kredytobiorcę ocenia się tylko na podstawie precyzyjnych informacji na temat dochodów i wydatków oraz długu i majątku. Dochód i majątek zostaną zweryfikowane na podstawie danych podatkowych ze skattemeldingu, a informacje o zadłużeniach zostaną zweryfikowane w odniesieniu do rejestru zadłużeń (gjeldsregister).

Aby zapobiec dalszemu wzrostowi zadłużenia gospodarstw domowych, norweski rząd wdraża w życie gjeldsregister, czyli rejestr zadłużeń. We wrześniu 2018 r. pojawiła się informacja o otrzymaniu koncesji na prowadzenie rejestru przez dwa podmioty: Evry i Finans Norge, które będą się nazywać odpowiednio Gjeldsregisteret AS i Norsk Gjeldsinformasjon AS. Niedawno również firma Experian uzyskała koncesję i pojawi się ze swoim rejestrem o nazwie Experian Gjeldsregister AS. Wszystkie trzy rejestry mają działać od 1 lipca 2019 r.

Dzięki rejestrom zadłużeń instytucje finansowe w Norwegii sprawdzą, ile kredytów i długu konsumenckiego posiada osoba ubiegająca się o kredyt. Obecnie gjeldsregister będzie zawierać informacje tylko o kartach kredytowych i kredytach gotówkowych, jako że ten rodzaj zadłużenia często jest dla banków niewidoczny. Do tej pory banki pozyskiwały informacje o łącznej kwocie zadłużenia ze skattemeldingu. Problem jednak polega na tym, że zadłużenia podjęte w bieżącym roku, nie są widoczne na zeznaniu podatkowym, a jeśli kredytobiorca sam nie poinformuje banku o nowych zadłużeniach, to jest w stanie oszukać weryfikację banku. Informacje o zadłużeniach w gjeldsregister będą aktualizowane codziennie, co ma uniemożliwić kredytobiorcom ukrywanie swoich długów przed bankiem.

W momencie spłaty długu informacje w rejestrze zostaną usunięte. Należy jednak pamiętać, że po spłaceniu karty kredytowej czy kredytu gotówkowego informacje o zadłużeniach na skattemeldingu wciąż będą widoczne, gdyż zwrot podatku nastąpi w następnym roku podatkowym. Saldo kredytu pokaże liczbę zero, ale spłacone odsetki od kredytu, za które kredytobiorca ma prawo do zwrotu podatku, nadal pozostawią ślad po zadłużeniu.

Eksperci finansowi są zgodni, że w 2019 roku należy wziąć nożyczki i przeciąć karty kredytowe na pół. W Norwegii dostępne są 322 różne oferty kart kredytowych o łącznym limicie kredytowym w wysokości 165 miliardów NOK. Z tego 114 miliardów koron limitu jest niewykorzystanych, pisze gazeta VG.

W ciągu następnego półrocza niewykorzystany limit na kartach kredytowych będzie liczony jako część zadłużenia. Badania wykazują, że przeciętny mieszkaniec Norwegii posiada często dwie, trzy karty kredytowe, z których nie korzysta. Jeśli limit kredytowy dla tych trzech kart wynosi po 50 000 NOK na kartę, w przyszłym roku zdolność kredytowa – a zatem maksymalna kwota kredytu, który możemy podjąć – w tym przypadku spadnie o 150 000 NOK.

Popularny norweski program telewizyjny Luksusfellen (luksusowa pułapka) wskazuje, że osoby zainteresowane kredytem gotówkowym często wnioskują o kredyt w kilku instytucjach jednocześnie. Gjeldsregister ma uniemożliwić ten proceder. Osoby z zarejestrowanym inkasso spotykają się z automatyczną odmową, wciąż jednak mają możliwość ubiegania się o kredyt za granicą. Luksusfellen obrazuje takie niepokojące przypadki w prawie każdym odcinku. Uczestnicy programu z zarejestrowanym inkasso „ratują się” kredytami gotówkowymi ze Szwecji lub nawet na Malcie. Popularne są również kredyty na SMS. Należy jednak pamiętać, że niebezpieczne kredyty zagraniczne często mają wyższe oprocentowanie i zazwyczaj przyznawane są na gorszych warunkach niż w Norwegii.

Jeżeli ktoś posiada kilka kart kredytowych lub kredytów gotówkowych, powinien zastanowić się nad refinansowaniem swoich długów, tzn. przeniesieniem swoich zadłużeń do jednego banku. W praktyce oznacza to wzięcie kolejnego, większego kredytu, który pokrywa stare długi – spłacając zadłużenie, wyrabia się zdolność kredytową, dlatego można liczyć na lepsze warunki i niższe oprocentowanie. To szansa, by zaoszczędzić nawet tysiące koron. Dodatkowo refinansowanie ułatwia kontrolę nad wydatkami i zwiększa przejrzystość domowego budżetu. Warto też wiedzieć, że refinansowanie może być rozwiązaniem nie tylko dla tych, którzy posiadają kilka zadłużeń – refinansować można nawet jeden kredyt gotówkowy lub kartę kredytową.