Norwescy naukowcy rozwikłali zagadkę nieba z „Krzyku”? Mają nową teorię: Munch namalował obłoki perłowe

Autorami teorii są pracownicy Norweskiego Instytutu Meteorologicznego: Øyvind Nordli, Svein Fikke i Helene Muri. Ich zdaniem z naukowego punktu widzenia faliste, jaskrawe wzory na arcydziele ekspresjonizmu Muncha nie mają związku z pyłami wulkanicznymi, jak do tej pory sądzono. Według nich przypominają polarne chmury stratosferyczne II typu, zwane niekiedy obłokami perłowymi.

Temat nieba górującego nad uwiecznionym na płótnie przez Edvarda Muncha w 1893 roku Oslofjorden powraca w próbach interpretacji Krzyku. Powszechnie przyjęło się, że krwistoczerwone fale odzwierciedlają stan emocjonalny postaci z obrazu.

W 2004 roku amerykańscy naukowcy ogłosili jednak hipotezę, że swój czerwony odcień niebo widoczne na dziele norweskiego malarza zawdzięcza pyłom wulkanicznym z wybuchu wulkanu Krakatau w 1883 roku. Erupcję wulkanu znajdującego się na terenie dzisiejszej Indonezji wciąż zalicza się do największych katastrof żywiołowych w dziejach ludzkości.

Wybuch był bowiem tak potężny, że jego pozostałości mogły unosić się w atmosferze i okrążać ziemię jeszcze przez wiele lat. Zdaniem naukowców wpływały one również na spektakularne zachody słońca, a jeden z nich miał uwiecznić w Krzyku właśnie Munch.

Trójka pracowników Norweskiego Instytutu Meteorologicznego w kwietniu ujawniła inną próbę interpretacji obrazu popartą badaniami. Zgodnie z ich hipotezą Munch namalował polarne chmury stratosferyczne, popularnie zwane obłokami perłowymi.

Polarne chmury stratosferyczne to rzadkie zjawisko, które występuje zimą, zazwyczaj w strefie podbiegunowej. Ich obecność na niebie nie należy do rzeczy powszechnych, ponieważ wymaga ona określonych warunków atmosferycznych – nie tylko bardzo mroźnego zimowego powietrza (dochodzącego nawet do minus 80-85 stopni Celsjusza), lecz także odpowiedniego poziomu wilgotności.

Jednym z rodzajów tych chmur są tzw. obłoki perłowe, charakteryzujące się silną iryzacją. Właśnie temu zjawisku optycznemu (polegające na powstawaniu tęczowych barw w wyniku nakładania się fal światła białego odbitego od bardzo drobnych kryształków lodu) zawdzięczają swoje unikatowe zabarwienie. Obłoki perłowe są bardzo cienkie i widoczne najlepiej tuż przed wschodem lub tuż po zachodzie słońca, gdy słońce znajduje się poniżej linii horyzontu.

Naukowcy z Oslo zaczęli badać prawdopodobny związek unikatowych obłoków z Krzykiem w 2014 roku, kiedy Svein Fikke sam zaobserwował podobne zjawisko atmosferyczne na niebie.

Zdaniem autorów teorii jej wiarygodność popierają słowa samego Edvarda Muncha. Malarz napisał w swoich notatkach, że było jednorazowe zjawisko, a więc coś zupełnie innego niż pyły wulkaniczne. – One unoszą się w atmosferze przez dłuższy czas i dzięki temu można było stać się świadkiem wyjątkowo malowniczych zachodów słońca wielokrotnie  – tłumaczą autorzy hipotezy, Nordli i Fikke.

Czerwone niebo nad Kristianiafjorden (dzisiejszy Oslofjorden) Munch opisał tak:

– Podejrzewamy, że Munch bardzo się przestraszył, kiedy niebo nagle stało się krwistoczerwone. Widział coś takiego prawdopodobnie po raz pierwszy w życiu i nie rozumiał tego zjawiska – tłumaczy Helene Muri.

Dr Muri przyznaje, że chociaż żyje w okolicy Oslo od 25 lat, takie zjawisko widziała na własne oczy tylko raz. Uważa zatem, że widok ten zupełnie zaskoczył malarza i miał wpływ na jego działalność artystyczną.

Źródła: met.no, abcnyheter.no