| Aleksander Waligórski |
Aleksander Józef Waligórski urodził się 1794 roku w Drugni k pod Krakowem, a zmarł w 1873 roku w Paryżu. Swoją edukację rozpoczął w Korpusie Kadetów w Kaliszu, a kontynuował ją w Szkole Wojskowej Aplikacyjnej w Warszawie, oraz w Szkole Artylerii, gdzie od 1826 roku był nauczycielem matematyki, geometrii i mechaniki.
Powstanie listopadowe i pierwsze lata emigracji
Kiedy w 1830 roku wybuchło w Królestwie Polskim powstanie listopadowe, Waligórski uczestniczył w nim jako artylerzysta, gdyż związany był ze środowiskiem spiskowców przeciw Imperium Rosyjskiemu. Za swoje aktywne działania w tym okresie został uhonorowane dwukrotnie krzyżem Virtuti Militari oraz awansem do stopnia kapitana drugiej klasy.
Po klęsce powstania, Aleksander Waligórski nie odnalazł swojego miejsca w ojczyźnie i udał się do Francji, aby tam rozpocząć długie lata życia na obczyźnie. W Metz kontynuował studia w tamtejszej Szkole Artylerii. Również i tam nie zagrzał długo miejsca i podjął decyzję o emigracji do Skandynawii.
Działalność Aleksandra Waligórskiego w Norwegii i Szwecji
Do Norwegii Waligórski przyjechał w roku 1838. Początkowo, pracował jako asystent Dyrektora Zarządu Portów i Dróg Wodnych, aby kilka lat później, bo w roku 1846 objąć stanowisko dyrektora Departamentu ds. Kanałów.. W swojej pracy koncentrował się na projektach związanych z regulacją rzek oraz zbiorników wodnych. Jego dziełem jest między innymi kanał żeglugowy w Moss. Ponadto projektował trasy kolejowe dla całego kraju.
Projekty Inżynieryjne w Norwegii (za: www.wikipedia.pl)
• 07/ 1843 r. - Niwelacja wodospadów Rånåsfoss na rzece Glomma i Sundfoss koło Blaker.
• 29/10 1844 r. - Projekt niwelacji terenu od jeziora Vrangsjøen k. Kongsvinger do rzeki Glomma.
• Lato 1845 r. - Zabezpieczenia przeciwpowodziowe w dorzeczach rzek Drammen i Glomma.
• 22/3 1846 r. - Propozycja przystosowania do żeglugi dróg wodnych między Nordsjø i Skien.
• 9/12 1847 r. - Raport uregulowania rzeki Vikersundelven między Vikersundem i Hokksundem.
• Marzec 1848 r. - Badania wodospadu Gravfoss k. Geithus (niedaleko Drammen).
• 10/4 1848 r. - Propozycja uregulowania wodospadu Vrangfossen na rzece Eidselven w Telemarku.
• 1849-1851 - Projekt kanalizacji poszczególnych odcinków drogi wodnej Mjøsa do Øyeren.
• Wrzesień 1851 r. - Raport końcowy użeglowienia drogi wodnej od jeziora Skulerudvann do fjordu Idelfjorden k. Halden.
• 1851-1852 - Budowa pierwszego w Norwegii odcinka kolejowego z Christianii do Strømmen.
• 1853-1855 - Budowa kanału w Moss.
Poczytaną mu za największą zasługę jest jednak stworzenie we współpracy z Haraldem N. S. Wergelandem w 1847 pierwszej mapy drogowej Norwegii.
Karta drogowa Norwegii z roku 1843 autorstwa Józefa Waligórskiego i Haralda Nicolaia Storma Wergelanda. Źródło: www.opam.no
W roku 1849 roku Aleksander Waligórski za swoje zasługi dla Norwegii oraz jako postać istotna dla tego kraju dołączył do grona członków Królewskiego Norweskiego Towarzystwa Naukowego w Trondheim.
Po 17 latach spędzonych w Norwegii, w 1855 roku wyjechał na Krym, gdzie uzyskał tytuł majora w Dywizji Polskiej Kozaków Sułtańskich gen. Władysława Zamoyskiego. Po zakończeniu wojny krymskiej, Waligórski udał się z powrotem do Francji, gdzie przez kilka lat utrzymywał się z doraźnych prac inżynierskich. W latach 60. XIX wieku losy rzuciły majora Waligórskiego do Włoch, gdzie w 1862 roku został dyrektorem Polskiej Szkoły Wojskowej w Cuneo pod Genuą. Tam nauczał topografii, pomiarów, rysunku oraz prowadził laboratorium chemiczne.
Powrót do Polski i powstanie styczniowe
W styczniu 1863 roku ogłoszono w Królestwie Polskim powstanie narodowe przeciw Imperium Rosyjskiemu. W dwa miesiące później, na jego froncie, w obozie Mariana Langiewicza znalazł się również Aleksander Waligórski wraz ze swoimi uczniami. Tam też został mianowany generałem brygady. Brał udział głównie w walkach w Galicji i na Lubelszczyźnie w oddziałach gen. Antoniego Jeziorańskiego. Przez cały czas zajmował się również formowaniem i koordynacją nowych Przebywał głównie w Galicji zajmując się formowaniem nowych oddziałów i koordynacją działań nowych oddziałów w południowej części Królestwa. Powstanie jednak po początkowych zwycięstwach, ostatecznie zakończyło się klęską, a generała Waligórskiego postawiono przed sąd i odsunięto od obowiązków czynnych w wojsku ze względu na niedołężność spowodowaną wiekiem.
Schyłek życia generała
Po druzgocącej decyzji Wydziału Wojny Rządu Narodowego, generał utracił swoją pozycję w wojsku i powrócił do Francji. Tam walczył jeszcze jako szeregowy żołnierz w wojnie francusko-pruskiej. Podróże, wojny oraz społeczna degradacja spowodowały, iż Waligórski utracił cały swój majątek. Żył w nędzy, a ostatnie swoje dni spędził w polskim przytułku św. Kazimierza w Paryżu, aby ostatecznie dokonać żywota w roku 1873. Pochowano go we wspólnej mogile przeznaczonej dla ludzi ubogich na cmentarzu d’Ivy w Paryżu.
O niezwykle ciekawych i barwnych losach polskiego generała i inżyniera można poczytać więcej w jego biografii pt. „Generał Waligórski Inżynier i żołnierz” autorstwa Jacka Juniszewskiego. Serdecznie polecamy!
To może Cię zainteresować