Darmowy kurs języka norweskiego
Norweski z przymrużeniem języka – Być albo nie być. Kiedy używamy være a kiedy bli?
Być albo nie być - jak to powiedzieć po norwesku? Katarzyna Sadowska
Kiedy używamy være , a kiedy bli? Dobre pytanie. Oba słowa znaczą to samo – „być”, a różnice między nimi bywają minimalne. Można „być tu”, można „być kimś” albo „być razem z kimś”. Tak więc – Å være eller ikke være? Det er spørsmålet.
Dziś w Poradniku dotkniemy nie byle kogo, bo samego Williama Szekspira, zadając sobie pytanie: „Być albo nie być? Oto jest pytanie” (Po czesku – „Byt to ne byt? To je zapytajka”).
A po norwesku? – Å være eller ikke være? Det er spørsmålet.
Kiedy używamy være , a kiedy bli? Dobre pytanie. Oba słowa znaczą to samo – być, a różnice między nimi bywają minimalne. Można być tu, można być kimś, albo być razem z kimś... Ale po kolei.
– Skal du være der? – Będziesz tam?
– Jeg skal være her – Ja będę tutaj, pojawię się tutaj, zaraz dojadę, albo jestem i będę.
– Jeg skal bli her – Ja będę tutaj, zostaję tutaj, inni gdzieś idą a ja nie.
A po norwesku? – Å være eller ikke være? Det er spørsmålet.
Kiedy używamy være , a kiedy bli? Dobre pytanie. Oba słowa znaczą to samo – być, a różnice między nimi bywają minimalne. Można być tu, można być kimś, albo być razem z kimś... Ale po kolei.
– Skal du være der? – Będziesz tam?
– Jeg skal være her – Ja będę tutaj, pojawię się tutaj, zaraz dojadę, albo jestem i będę.
– Jeg skal bli her – Ja będę tutaj, zostaję tutaj, inni gdzieś idą a ja nie.
Wyjeżdżamy nad morze, i chcemy wiedzieć ,czy nasza znajoma też tam razem z nami będzie. Razem to sam men, więc pytamy niewinnie:
– Blir du sammen ved kysten?
I jest wtopa, bo bli sammen to „być razem”, ale w sensie „być parą”. Po polsku mówimy, że „chodzimy ze sobą” (nawet stojąc w miejscu), a w Norwegii „jesteśmy razem” (nawet chodząc). Zatem ona spodziewała się wspólnego wyjazdu, a otrzymała propozycję matrymonialną. Ale w sumie, może to i lepiej...
W każdym razie poprawne pytanie brzmi: Blir du med ved kysten? – Będziesz razem (ze mną) nad morzem?
Bli med – bądź, w domyśle: bądź z nami, chodź z nami.
Gdy idziemy skopać kolegę... znaczy grządki koledze, a on leży w hamaku i się byczy, wołamy Bli med! – Chodź do nas!
Z kolei mówiąc do dziewczyny Bli med meg hjem, nie mamy na myśli „Bądź moim domem”, ale „Chodź ze mną do domu” (oczywiście uczyć się razem norweskiego).
Oczywiście „być razem” może oznaczać też spędzanie razem czasu, np. na zakupach. Wtedy mówimy være sammen – „być razem” albo używamy bardziej młodzieżowego henge med noen, czyli dosłownie „wisieć razem” w znaczeniu: „bujać się z kimś po mieście”.
Jeżeli stronimy od towarzystwa, możemy spędzać czas samotnie, czyli alene.
Jeg var alene i jula – Byłem sam na Święta (na szczęście odwiedziła mnie Pani Mikołajowa).
Alene czasem oznacza też samodzielną pracę:
– Jeg klarte å bygge en hytte alene – Wybudowalem daczę sam, bez niczyjej pomocy (tak mógłby powiedzieć Robinson, gdyby był Norwegiem, i zanim poznał Duńczyka Piętaszka).
Jeżeli używamy zaimka zwrotnego, czyli potocznie „budujemy się", używamy słowa selv:
– Jeg bygde huset mitt selv – Wybudowalem dom sam, wybudowalem się.
A seg selv oznacza czynność dotyczącą siebie samego:
– Hun liker seg selv – Ona lubi siebie samą.
Słowo sami może mieć jeszcze inne znaczenie. Jeżeli jedziemy gdzieś sami, nie znaczy, że jesteśmy sami albo samotni, tylko że mamy swój transport i nikt nie musi nas podwozić.
– Vi kjører selv – My jedziemy sami.
I odwrotność:
– Vi kan kjøre sammen til jobben – Możemy jechać razem do pracy. Wówczas pytamy:
– Kan du hente meg klokka 20? – Możesz mnie odebrać (podwieźć) o 20?
Albo:
– Vi kjører hver vår bil – Każdy jedzie swoim samochodem.
Gdy nie wiemy o co chodzi, pytamy:– Drar du med oss eller kjører du selv? – Jedziesz z nami czy sam?
– Gjør det selv! – Zrób to sam! (jak mówił kiedyś Adam Słodowy)
– Gjør det med oss! – Zrób to z nami! (jak nie mówił kiedyś Adam Słodowy)
– Vær deg selv – Bądź sobą.
Ale czasami nie chcemy być sobą. Wtedy zastanawiamy się, jakby to było się z kimś zamienić:
Przyimek med jest pomocny nie tylko w byciu z kimś, lecz także w zabieraniu czegoś ze sobą.
– Ta med matpakka! – Weź drugie śniadanie!
– Husk å ta med sovepose! – Pamiętaj, żeby zabrać śpiwór!
– Husk å lese neste Poradnik – Pamiętaj o następnym Poradniku!
Akurat to koniecznie, bo za tydzień ostatni Poradnik przed wakacjami.
Do zobaczenia!
– Blir du sammen ved kysten?
I jest wtopa, bo bli sammen to „być razem”, ale w sensie „być parą”. Po polsku mówimy, że „chodzimy ze sobą” (nawet stojąc w miejscu), a w Norwegii „jesteśmy razem” (nawet chodząc). Zatem ona spodziewała się wspólnego wyjazdu, a otrzymała propozycję matrymonialną. Ale w sumie, może to i lepiej...
W każdym razie poprawne pytanie brzmi: Blir du med ved kysten? – Będziesz razem (ze mną) nad morzem?
Bli med – bądź, w domyśle: bądź z nami, chodź z nami.
Gdy idziemy skopać kolegę... znaczy grządki koledze, a on leży w hamaku i się byczy, wołamy Bli med! – Chodź do nas!
Z kolei mówiąc do dziewczyny Bli med meg hjem, nie mamy na myśli „Bądź moim domem”, ale „Chodź ze mną do domu” (oczywiście uczyć się razem norweskiego).
Oczywiście „być razem” może oznaczać też spędzanie razem czasu, np. na zakupach. Wtedy mówimy være sammen – „być razem” albo używamy bardziej młodzieżowego henge med noen, czyli dosłownie „wisieć razem” w znaczeniu: „bujać się z kimś po mieście”.
Jeżeli stronimy od towarzystwa, możemy spędzać czas samotnie, czyli alene.
Jeg var alene i jula – Byłem sam na Święta (na szczęście odwiedziła mnie Pani Mikołajowa).
Alene czasem oznacza też samodzielną pracę:
– Jeg klarte å bygge en hytte alene – Wybudowalem daczę sam, bez niczyjej pomocy (tak mógłby powiedzieć Robinson, gdyby był Norwegiem, i zanim poznał Duńczyka Piętaszka).
Jeżeli używamy zaimka zwrotnego, czyli potocznie „budujemy się", używamy słowa selv:
– Jeg bygde huset mitt selv – Wybudowalem dom sam, wybudowalem się.
A seg selv oznacza czynność dotyczącą siebie samego:
– Hun liker seg selv – Ona lubi siebie samą.
Słowo sami może mieć jeszcze inne znaczenie. Jeżeli jedziemy gdzieś sami, nie znaczy, że jesteśmy sami albo samotni, tylko że mamy swój transport i nikt nie musi nas podwozić.
– Vi kjører selv – My jedziemy sami.
I odwrotność:
– Vi kan kjøre sammen til jobben – Możemy jechać razem do pracy. Wówczas pytamy:
– Kan du hente meg klokka 20? – Możesz mnie odebrać (podwieźć) o 20?
Albo:
– Vi kjører hver vår bil – Każdy jedzie swoim samochodem.
Gdy nie wiemy o co chodzi, pytamy:– Drar du med oss eller kjører du selv? – Jedziesz z nami czy sam?
– Gjør det selv! – Zrób to sam! (jak mówił kiedyś Adam Słodowy)
– Gjør det med oss! – Zrób to z nami! (jak nie mówił kiedyś Adam Słodowy)
– Vær deg selv – Bądź sobą.
Ale czasami nie chcemy być sobą. Wtedy zastanawiamy się, jakby to było się z kimś zamienić:
- Om du hadde vært i mine sko – Gdybyś był na moim miejscu... (dosłownie w moich butach).
- Om du hadde sett det fra mitt ståsted – Jakbyś patrzył na to z mojej perspektywy.
- Hadde jeg vært deg så hadde jeg gjort det slik – Jakbym był Tobą, zrobiłbym to tak...
- Hadde jeg vært deg så ville jeg aldri ha kjøpt en peugeot – Na Twoim miejscu nigdy nie kupiłbym Peugeota...
Przyimek med jest pomocny nie tylko w byciu z kimś, lecz także w zabieraniu czegoś ze sobą.
– Ta med matpakka! – Weź drugie śniadanie!
– Husk å ta med sovepose! – Pamiętaj, żeby zabrać śpiwór!
– Husk å lese neste Poradnik – Pamiętaj o następnym Poradniku!
Akurat to koniecznie, bo za tydzień ostatni Poradnik przed wakacjami.
Do zobaczenia!
Tekst: Jacek Janowicz
Ilustracje: katarzyna Sadowska
Ilustracje: katarzyna Sadowska
Reklama
Reklama
To może Cię zainteresować
7